خطبه فدکیه ادای دین صدیقه طاهره (س) به مساله امامت و ولایت بود
حجت‌الاسلام و المسلمین «قاسم خانجانی» در گفت وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به سیره حضرت فاطمه زهرا (س) در حمایت از امامت و تبعیت از ولی خدا اظهار کرد: اساساً اقدام حضرت زهرا (س) در ماجرای خلافت بر اساس وظیفه‌شناسی آن حضرت بود. به بیان دیگر فاطمه (س) با رفتن به مسجد و سخنرانی که بعدها به خطبه فدکیه مشهور شد عملاً از امامت و ولایت بر اساس وظیفه به دفاع پرداخت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: این رویکرد از سوی حضرت فاطمه (س) یعنی حضور در مسجد، ایراد خطبه و بیان نظرات، اهمیت والایی دارد. دخت مکرم رسولخدا (ص)، در این خطبه ابتدا با شهادت به وحدانیت خداوند و صفات منحصر به فرد باری تعالی سخنان خود را آغاز می‌کند. در ادامه به مساله بعثت و نبوت می‌رسد و با تفسیر مضاعفی این موضوع را بررسی می‌کند، در این میان موضوع امامت و در حقیقت حمایت از امام را مطرح و به حاضران القا می‌کند که هرکسی باید این احساس وظیفه را نسبت به امام زمان خود داشته باشد، به بیان بهتر به موقع سکوت کند، به موقع روشنگری داشته باشد و به موقع وارد میدان شود.
وی گفت: اساساً وقتی سیر اقدامات حضرت فاطمه (س) را بررسی می‌کنیم، شاهد هستیم که در موقعیت‌های مختلف حتی قبل از هجرت در کنار پیامبر (ص) حضور داشت، در جنگ‌های مختلف از جمله احد، خندق، خیبر نقش آفرین بود و بعدها نیز همین مسیر را در کنار امام علی (ع) ادامه داد؛ البته اگر از همه این موارد هم بگذریم، بعد از رحلت رسول خدا (ص)، زندگی حضرت فاطمه (س) شکل دیگری گرفت و حضور ایشان در جامعه نه فقط صرف خواندن خطبه بلکه با روشنگری جامعه ادامه می‌یابد.
حجت الاسلام و المسلمین خانجانی تصریح کرد: حضرت فاطمه (س) در خطبه فدکیه مردم را خطاب قرار می‌دهند آن هم به گونه‌ای که متوجه شوند که باید در هر شرایطی نسبت به وظیفه خود هوشیار باشند، از سوی دیگر بعد از ماجرای ایراد خطبه فدکیه نقش حضرت قالب متفاوتی پیدا می‌کند و ایشان در برابر خلیفه سکوت می‌کنند. برای مثال وقتی آن دو درخواست ملاقات با حضرت فاطمه (س) را دارند حضرت مخالفت می‌کند اما بعد تصمیم‌گیری را به حضرت امیر (ع) واگذارکرده و امام علی (ع) راه را برای ورود آن دو باز می‌کنند؛ اما حضرت فاطمه (س) ابتدا با آنها صحبت نمی‌کند و سپس اعترافی را از آن دو می‌گیرد بر این مبنا، که آیا این جمله رسول خدا (ص) را نشنیدید که فرمود: اگر کسی فاطمه از او راضی باشد من از او راضی هستم و هر کس فاطمه از او خشمگین باشد من از او خشمگین هستم؟ و پس از که آن دو تأیید کردند. حضرت فاطمه (س) فرمود: پس بدانید که من از شما راضی نیستم، یعنی تکلیف آنها را روشن و مشخص کردند و با آن دو حالت قهر داشتند و آن دو با این حال منزل حضرت را ترک کردند. این رویکرد حضرت یعنی اگر در جامعه نیاز به فریاد هست، اگر نیاز به سکوت هست باید وارد میدان شد.
وی با بیان اینکه باید بر اساس وظیفه در هر دوره به عنوان یک مسلمان وارد میدان شویم، افزود: این درسی است که حضرت فاطمه (س) به ما می‌دهد، در جریان خطبه فدکیه حضرت از طریق این سخنرانی صدای خود را به مردم رساندند با اینکه می‌دانستند مردم در این زمینه عملاً کمکی نخواهند کرد، به همین دلیل در این خطبه مباحث متعددی مطرح شده است؛ چه اینکه اگر فقط بحث دادخواهی مطرح می‌شد قالب دیگری پیدا می‌کرد، این خطبه در واقع بحث فکری و نظری عمیق بود که در دل آن بحث ولایت و امامت هم قرار داشت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: مهمترین خط تبیین حضرت در این خطبه بحث امامت است، به این معنا که باید امامت را با همه ابعادش تا پایان این مسیر که به ظهور امام زمان (عج) منتهی می‌شود در نظر بگیریم و صرفاً به دوران خاصی که حضرت در آن زندگی می‌کرد منحصر نیست؛ از این جهت است که بحث امامت در این خطبه موضوع اصیل و دامنه داری است و صرفاً خلاصه شده در یک دوران مشخص نبوده و در واقع چراغ راه برای آیندگان است.
منبع: مهر
