ابهام در سرنوشت یوزپلنگ‌ها/شلیک تکثیر این بار به قلب توران
به گزارش خبرنگار مهر، اوایل دی‌ماه امسال، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان اعلام کرد که طرح تکثیر یوزپلنگ آسیایی در شرایط نیمه اسارت در مناطق حفاظت شده تحت مدیریت این استان و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دنبال خواهد شد. این موضوع به سرعت در کانال خبری سازمان حفاظت محیط زیست نیز بازتاب پیدا کرد، اما معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و دفتر حیات وحش تا همین روزهای اخیر از انجام هر گونه مصاحبه و تأیید این خبر سرباز زدند؛ تا اینکه در نهایت کانال خبری سازمان حفاظت محیط زیست به سفر دو روزه کیومرث کلانتری، معاون محیط طبیعی به ذخیره‌گاه زیست کره توران اشاره کرد و هدف از این سفر را بررسی زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی و تعیین پروژه‌های سال جاری حفاظت از یوزپلنگ عنوان کرد.
بدون توجه به خرد جمعی و بررسی نظرات کارشناسی مختلف و ارزیابی دلایل آنها، احتمال انتخاب روشی که نه تنها کمکی به بهبود وضعیت یوز نمی‌کند بلکه تأثیر منفی بر وضعیت فعلی آن خواهد داشت بسیار محتمل است با مرور کلیه خبرها در زمینه سایت جدید تکثیر در اسارت یوز استان سمنان، تنها می‌توان یکسری اطلاعات کلی اما نامشخص و پر ابهام را به دست آورد که طبیعتاً نه‌تنها با نظر کارشناسان مبنی بر رعایت ضوابط و استانداردها برای ساخت چنین منطقه محصوری همخوانی ندارد بلکه در عین حال با قول‌های پیشین سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر مشخص کردن آینده یوز با بهره‌گیری از خرد جمعی نیز فاصله زیادی دارد چرا که بسیاری از استادان و کارشناسان صاحب‌نام حیات وحش پیش‌تر و البته به کرات نظرات مخالف خود را با تکثیر غیرکارشناسی اعلام کرده‌اند.
البته همه این‌ها را باید در کنار صحبت‌های دی ماه سال گذشته مدیر کل محیط زیست استان یزد در نظر گرفت که مدعی شدند تکثیر نیمه‌طبیعی یوز آسیایی در یزد اتفاق خواهد افتاد. سوال اینجاست که مدیران کل سازمان حفاظت محیط زیست با چه پشتوانه‌ای چنین بی‌پروا از تکثیر یکی از شاخص‌ترین گونه‌های جانوری کشور آن هم بدون بیان جزئیات لازم صحبت می‌کنند؟ چرا سازمان محیط زیست علیرغم تجربیات تلخ مکرر در سال‌های اخیر بر روند نادرست پنهان‌کاری و عدم شفافیت در طرح‌هایی این چنین کلیدی تاکید می‌ورزد؟
ابهامات بیشمار و عدم شفافیت در یک طرح کلیدی دیگر
مدت‌هاست که کارشناسان سوالات بیشماری را پیش‌روی این طرح نامشخص قرار داده‌اند اما تاکنون هیچ پاسخ روشنی به هیچ کدام از این ابهامات ارائه نشده که بتواند افکار عمومی را در مورد شاخص‌ترین گونه جانوری کشور دست‌کم تا حدی مطمئن سازد. محورهای اصلی این سوالات را می‌توان این گونه برشمرد:
چرا سازمان حفاظت محیط زیست تاکنون هیچ پیش‌زمینه‌ای از پیشنهادهای ارائه شده جهت تکثیر در اسارت یوز به رسانه‌ها اعلام نکرده است و هر بار یک اداره کل استانی مدعی مسئولیت انجام نوعی از تکثیر به نفع خود است؟
با توجه به ایرادات اساسی که به این طرح‌ها و نقش آنها در جلوگیری از انقراض یوز وارد است (و بارها به صورت کتبی، شفاهی و در جلسات مطرح شده است) چرا برنامه مدونی که بر پایه آن این اقدامات شروع شده با کارشناس داخلی و خارجی به اشتراک گذاشته نشده است؟
چرا موافقان طرح گاهی بحث تکثیر نیمه اسارت و گاه تکثیر در اسارت را مطرح می‌کنند؟ آیا نباید زیربنای علمی روشنی پشت این نظرات باشد؟
مشاوران علمی طرح‌های تکثیر در اسارت یوز چه کسانی هستند و آیا مشاوران این طرح سابقه یا توانایی در زمینه تکثیر یا اطلاعاتی در مورد زادآوری گربه‌سانان دارند یا خیر؟
دلایل موافقت‌ها و مخالفت‌ها دقیقاً چیست؟
چه فردی با چه اطلاعاتی در زمینه زادآوری قرار است این طرح را مدیریت کند؟ دامپزشک مورد اعتمادی که بناست مسئولیت جابجایی یوزها را برعهده بگیرد، چه کسی است و در زمینه بیهوشی گربه‌سانان چقدر موفق عمل کرده است؟
در صورت بروز هر مشکل اورژانسی برای یوزها چه امکاناتی در منطقه پیش‌بینی شده است؟
آیا آنطور که برخی از کارشناسان عنوان کرده‌اند استفاده از تنها یوزه‌ای آسیایی در اسارت (کوشکی، دلبر، ایران) برای تکثیر در شرایط نیمه اسارت یا اسارت می‌تواند خطری را متوجه آنها یا حتی سایر هم‌نوعانشان که در طبیعت آزاد هستند، کند؟
چرا سازمان حفاظت محیط زیست تاکنون از کارشناسان اتحادیه جهانی حفاظت در این زمینه نظرخواهی نکرده و صرفاً بر تجربه‌هایی از آفریقای جنوبی که دارای مناطق حفاظت شده و قرق‌های محصور هستند و با طبیعت ایران زمین بسیار متفاوتند، تاکید داشته است؟
چه ضمانت اجرایی، بدنه کارشناسی و منابع مالی برای این پروژه در نظر گرفته شده است؟ نگرانی‌ها از آنجاست که با وجود کشته شدن چندین یوز در سال‌های اخیر در محدوده کوتاهی از جاده‌های شمال توران همچنان ایمن‌سازی این محدوده تکمیل نشده، پس چه تضمینی برای موفقیت پروژه پیچیده تکثیر با شانس موفقیت بسیار پایین حتی در بهترین شرایط وجود دارد؟
محدوده محصوری که بنا است یوزها به آن منتقل شوند، چه امکاناتی دارد؟ مانیتورینگ و نظارت بر محدوده تکثیر به چه صورت خواهد بود؟
چرا سازمان حفاظت محیط زیست تاکنون هیچ پیش‌زمینه‌ای از پیشنهادهای ارائه شده جهت تکثیر در اسارت یوز به رسانه‌ها اعلام نکرده است و هر بار یک اداره کل استانی مدعی مسئولیت انجام نوعی از تکثیر به نفع خود است؟
و مهم‌تر از همه اینکه تکثیر در اسارت یا نیمه اسارت در نهایت چه تأثیری در جلوگیری از انقراض گونه یوزپلنگ آسیایی و حفاظت از زیستگاه‌های آن خواهد داشت؟
قابل درک است که سازمان حفاظت محیط‌زیست در تلاش برای جلوگیری از انقراض شاخص‌ترین گونه جانوری کشور مایل است که بهترین راه‌حل ها را انتخاب و اجرا کند. اما بدون توجه به خرد جمعی و بررسی نظرات کارشناسی مختلف و ارزیابی دلایل آنها، احتمال انتخاب روشی که نه تنها کمکی به بهبود وضعیت یوز نمی‌کند بلکه تأثیر منفی بر وضعیت فعلی آن خواهد داشت بسیار محتمل است.
منبع: مهر
