کوه‌پیمایی در بینالود،صخره‌نوردی در کیسمار،طبیعت‌گردی در شاه جهان
خبرگزاری مهر– گروه استان‌ها: خراسان شمالی ازنظر ناهمواری‌ها به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود؛ بخش شمالی آن کوهستانی است که در نواحی پست آن، دشت‌های حاصلخیزی ایجادشده و شرایط مناسبی برای توسعه کشاورزی و دامداری فراهم کرده و بخش جنوبی آن شامل دشت‌ها و تپه‌های کم ارتفاع بوده که نسبت به مناطق شمالی از پوشش گیاهی کمتری برخوردار است.
وجود گیاهان دارویی بخصوص در اردیبهشت‌ماه سبب شده تا مردمان این خطه برای جمع‌آوری گیاهان به کوه‌ها روند.خراسان شمالی از غرب به رشته‌کوه البرز و از شرق به هریرود و مرز ایران و افغانستان محدود است، همچنین این منطقه به‌وسیله دره کشف رود به دو رشته شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود که رشته شمالی هزار مسجد و رشته جنوبی بینالود نامیده می‌شود.
متأسفانه به‌رغم زیبایی‌های فوق‌العاده کوه‌های خراسان شمالی برای جذب گردشگر تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نگرفته و به‌غیراز مردمان استان تعداد انگشت‌شماری از توریست از کوه‌ها و مناظر زیبای این استان دیدن می‌کنند.
علاوه بر زیبایی کوه‌های خراسان شمالی وجود گیاهان دارویی به خصوص در اردیبهشت‌ماه سبب شده تا مردمان این خطه برای جمع‌آوری گیاهان به کوه‌ها بروند.
هزار مسجد
رشته‌کوه «هزار مسجد» بخشی از کوهستان کپه داغ است که قسمتی از آن در کشور ترکمنستان قرار دارد و بخش دیگر آن از کوه «تلو» واقع در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی مراوه‌تپه و ۱۱۰ کیلومتری شمال شرقی بجنورد شروع می‌شود و به‌سوی غرب تا ۵ کیلومتری شمال شرق روستای دربند و ۵۷ کیلومتری شمال بجنورد ادامه دارد.
خط الراس هزار مسجد تا ۲۰ کیلومتری شمال غربی باجگیران و ۱۱ کیلومتری شرق روستای نامانلو مرز ایران و ترکمنستان را تشکیل می‌دهد، سپس به‌سوی جنوب و داخل کشور منحرف‌شده و از جنوب امامقلی و کبکان می‌گذرد و پس از در برگرفتن کوه‌های قره داغ و هزار مسجد و مزدوران، سرانجام در غرب روستای شوریچه واقع در ۱۲۳ کیلومتری جنوب شرقی مشهد و ۳۴ کیلومتری جنوب شرقی مزدوران به دره کشف رود منتهی می‌شود.
طول این کوه ۵۰۰ کیلومتر و مساحت آن به وسعت ۲۵۸۰۰۰ کیلومترمربع است.
بینالود
بینالود با ارتفاع ۳۲۵۰۰ متر یکی از مشهورترین کوه‌های خرسان شمالی است که بلندترین قله آن شیرباد بود و به «بام خراسان» معروف است.
بینالود با ارتفاع ۳۲۵۰۰ متریکی از مشهورترین کوه‌های خرسان شمالی است که باندترین قله آن شیرباد است که به بام خراسان معروف است.
رشته‌کوه بینالود، مرز طبیعی شهرستان‌های نیشابور و مشهد به شمار می‌آید و دهستان بینالود در دامنه جنوبی آن واقع است.
بینالود از غرب به البرز و از شرق به مرز و رودخانه هریرود، از شمال به رودهای کشف رود و اترک و از جنوب به کوهپایه‌های شمال دشت‌های اسفراین و نیشابور و دره جام رود محدود است.
این رشته از دامنه‌های غربی کوه «کورخود» واقع در مرز میان خراسان و مازندران (۹۰ کیلومتری غرب بجنورد) آغاز می‌شود و پس از در برگرفتن رشته «آلاداغ» و کوه «شاه جهان» و بینالود به‌موازات دره کشف رود به‌سوی جنوب شرقی ادامه و سرانجام به دره هریرود واقع در دامنه‌های شرقی کوه شاه‌نشین در شهرستان تربت‌جام خاتمه می‌یابد.
آلاداغ
ارتفاعات آلاداغ در قسمت میانی خراسان شمالی واقع‌شده و ادامه کوه‌های البرز است که همراه ارتفاعات بینالود در خراسان رضوی، رشته‌کوه آلاداغ – بینالود را تشکیل می‌دهند. این ارتفاعات در دوران قاجار به سردار علی‌خان بگ باغچقی بوغانلو تعلق داشته است.
این کوه‌ها با جهت شرقی – غربی از سمت شمال به دشت‌های فاروج، شیروان، بجنورد و سملقان و از سمت جنوب به دشت‌های جاجرم، اسفراین و صفی‌آباد محدود می‌شوند.
بلندترین نقطه این رشته‌کوه، قله شاه جهان است که سه هزار و ۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. رسوبی بودن اغلب سنگ‌ها، وجود گسل‌های متعدد، جوان بودن چین‌خوردگی‌ها و فرسایش آبی از جمله ویژگی‌های این ارتفاعات است.
قورخود
قله قورخود یکی از قله‌های زیبای خراسان شمالی با ارتفاع ۲۹۵۰ متر، واقع در شهرستان مانه و سملقان روستای چمن‌بید است.
این قله به دلیل داشتن درختان تنومند همچون ارس، گیاهان دارویی و جانوران مختلف همانند قوچ، میش، خوک، کبک، عقاب و شاهین در تمام فصول سال گردشگران و کوهنوردان بسیاری را به سمت خود جذب کرده است.
وجود ۶ روستا در اطراف قورخود از دیگر ویژگی‌های این قله است به‌طوری‌که از قسمت شمال روستای کاستان، از غرب روستای تاریخی اسپاخو، از شرق روستای «تشی» و روستای «زرد» و روستای «چمن بید» از طرف جنوب بخش وسیعی از آن را به خود اختصاص داده است.
قشمار چینگه
کوه قَشمار یا قشمار چینگه و قله سرنالی با ارتفاع ۲۶۰۰ متر یکی از کوه‌های واقع در دهستان سیوکانلو شهرستان شیروان است. این کوه در مجاورت روستای اولاشلو قرار دارد و دامنهٔ آن، محل ییلاق ایل سیفکانلو است.
این کوه از شمال به قلهٔ سنجر بیگ، از جنوب به روستای بوانلو، از شرق به روستای اولاشلو و از غرب به روستای کلاته بالی منتهی می‌شود.
در زبان ترکی قشمار به معنای «آهنگر» و چینگه به معنای «قُله» است، بنابراین قشمار چینگه به معنای «قلهٔ کوه آهنگر» است.
در این کوه زیبا پوشش گیاهانی نظیر ارس، گون، درمنه، اسفناج کوهی، زرشک، آنخ، گزنه، پونه، آق باش و کنگر سبب حضور کوهنوردان بسیاری در فصل بهار می‌شود.
همچنین این کوه زیستگاه جانورانی همچون روباه، شغال، گرگ، خوک، پلنگ، خرگوش، مار، موش، کبک، تیهو، عقاب و کبوتر است.
کوه قرمزی
کوه قرمزی با ارتفاع ۱۷۷۰ متر در سه کیلومتری غرب روستای زالی و در کلاته تجری سفلی واقع‌شده است.
این کوه به دلیل ساختار خاک رسی متمایل به قرمز به نام «کوه قرمز» یا «تل قرمز» معروف است و پوشش گیاهی آن شامل کنگر، خشکر و شلغمک هندی است. ساختار داخلی این کوه به‌گونه‌ای است که با جذب آب در زمستان و پس دادن آن به‌صورت چشمه در دامنه جنوبی فضای دلپذیری برای گردشگران ایجاد می کند.
یک چشمه در منطقه معروف به «چشمه عباس» وجود دارد که در فصل بهار به مدت دوماه دارای آب بوده و به همین دلیل در اردیبهشت‌ماه منظره جالبی از گل و گیاه در پیرامون این چشمه دیده می‌شود.
کوه قنبر
کوه قنبر یکی از کوه‌های واقع در دهستان سیوکانلو شهرستان شیروان است.
این کوه از شمال به روستای زرتانلو از شمال شرقی به روستای اوغاز تازه، از شمال غربی به روستای بی‌بهره و از شرق به روستای چپانلو منتهی می‌شود.
کوه گنه
«گنه» یکی از کوه‌های واقع در دهستان سیوکانلو شهرستان شیروان است.
این کوه از جنوب به روستای اوغاز کهنه، از جنوب غربی به روستای اوغاز تازه، از جنوب شرقی به کوه کل داغ، از غرب به روستای الاشلو و از شمال غربی به روستای بوانلو منتهی می‌شود.
کل‌داغ
کوه «کل داغ» یکی از کو های واقع در دهستان سیوکانلو شیروان است.
این کوه از غرب به روستای اوغاز کهنه، از شمال غربی به کوه گنه از جنوب غربی به کوه کیسمار منتهی می‌شود.
کیومار
کیومار با دو هزار و ۸۵۵ متر ارتفاع در ۳۵ کیلومتری شیروان قرار دارد که پس از کوه شاه جهان در شهرستان اسفراین با سه هزار و ۳۲ متر ارتفاع، رتبه دوم مرتفع‌ترین قله خراسان شمالی را داراست.
کیسمار
کوه کیسمار یکی از کوه های واقع در دهستان سیوکانلو شیروان است. وجود لاک‌پشت‌های فراوان این کوه را به «کیسمار» معروف کرده است، چراکه لاک‌پشت به زبان محلی «کیسه مار» نامیده می شود.
قله «کیسمار» در شمال شرق دهستان سیوکانلو شیروان قرار دارد که انتهای دامنه‌های شرقی آن تا حوزۀ فاروج کشیده شده است. این کوه از شمال به روستای اوغاز کهنه، از شمال شرقی به کوه کل داغ، از شمال غربی به روستای اوغاز تازه و از غرب به روستای چپانلو منتهی می‌شود.
در این کوه نقاط بکر و صخره‌ای برای سنگ‌نوردی فراوان یافت می‌شود و متوسط زمان صعود به قله پنج ساعت است.
درختان ارس، زرشک کوهی، زالزالک، سیاه تلو، گون، درمنه، آنخ، کاکوتی، آق باش، آویشن، لاله‌های وحشی، کاسنی، موسیر، کنگر، استوقدوس، گلپر و مراتع بسیار زیاد از رستنی‌های این کوه است.
وجود جانورانی همچون قوچ، میش، کل و بز، روباه، شغال، گرگ، پلنگ، مار، موش، خرگوش، خوک، تشی، کبک، تیهو، عقاب و کبوتر گردشگران را برای دیدن به این کوه جذب می‌کند.
قزلر قلعه
در قله کوه کیسمار محلی به نام «قزلر قلعه» وجود دارد که آثار خانه‌های مخروبه، حوض آب و تکه‌های ظروف سفالی، چینی و مسی در آن مشاهده می‌شود.
«قزلر قلعه‌ها» معمولاً در قله کوه احداث می‌شده و دارای راهی صعب‌العبور بوده و سابقاً قبل از حملات دشمن و درگیری‌ها، دختران و زنان جوان را به آنجا منتقل می‌کردند و چند نفر از بهترین و ورزیده‌ترین تیراندازان را نیز در اطراف قزل‌قلعه قراول می‌گذاشتند تا از هجوم در امان باشند، البته اجناس قیمتی مانند طلاجات و زیورآلات را نیز به آنجا منتقل می‌کردند. این محل در اوغاز کهنه به «کنج صلصل» نیز معروف است.
«شاه جهان» بام خراسان شمالی
«شاه جهان» با ارتفاع سه هزار و ۵۱ متر شاه جهان که به بام خراسان شمالی شهرت دارد به دلیل وجود مقبره سرداره شاه جهان که حدود ۳۰۰ سال قبل فرمانروای آن منطقه بوده و در این کوه دفن شده استبه بام خراسان شمالی شهرت دارد به دلیل وجود مقبره سردار شاه جهان که حدود ۳۰۰ سال قبل فرمانروای آن منطقه بوده و در این کوه دفن شده است.
پوشش گیاهی مناسبی همچون درختان ارس، زرشک کوهی، کاسنی، پونه، آنخ، آق باش، اسطوقودوس، انواع درمنه، گون، سیاه تلو و انواع گل‌های لاله وحشی، زیبایی بی‌نظیری را به بام خراسان شمالی داده است.
همچنین «شاه جهان» زیستگاه مناسبی برای گرگ، پلنگ، روباه، شغال، آهو، گراز، گربه وحشی، پالاس، مارمولک، موش، مار، خرگوش، کبک، تیهو، کبوتر، بلدرچین و عقاب طلایی است که کوهنوردان و گردشگران بسیاری را به سمت خود کشانده است.
سالوک
سالوک معروف‌ترین کوه خراسان شمالی بوده که از شرق کوه آلاداغ تا نواحی مرکزی اسفراین کشیده شده است.
سالوک به دلیل تنوع در انواع گونه‌های گیاهی و جانوری از سال ۵۲ تاکنون به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی شده است.
پرندگان و حیواناتی همچون آهو، قوچ، میش و جاذبه‌های گیاهی همانند گلابی و آلوچه وحشی، زرشک، قره‌میغ، ریخوک، زالزالک، نسترن وحشی، افرا کرکو، گز انجیر و گردو سبب جذب توریست و گردشگران بسیاری به این منطقه شده است.
بابا موسی
کوه بابا موسی یکی از کوه‌هایی است که همه‌روزه به‌خصوص صبح‌های جمعه به دلیل قابلیت صعود کوهنوردان بسیاری را به خود جذب می کند.
نزدیکی این کوه به بجنورد و معروفیت آن سبب شده تا بیش از دیگر کوه‌ها موردتوجه قرار گیرد به‌طوری‌که برنامه‌های بسیاری در آن برگزار می‌شود. بااین‌وجود هنوز بیش از این مسئولان مربوطه می‌توانند برای جذب گردشگر اقدامات لازم را انجام دهند.
جاذبه‌های طبیعی خراسان شمالی فراوان است به‌ویژه کوه‌های آن به خاطر داشتن انواع پوشش گیاهی و زیستگاه جانوران دارای قابلیتی منحصر به فرد است که می‌توان با جذب گردشگر چشم‌اندازهای طبیعی استان را بیشتر معرفی کرد.
منبع: مهر
