چرا قلیچدار اوغلو حریف اردوغان نشد؟
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رقابت دشوار انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به پایان رسید و رجب طیب اردوغان، بار دیگر رئیس جمهور ترکیه شد. کمال قلیچداراوغلو نزدیک به ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار رای یعنی حدود ۴۸ درصد از آرای مردم را به دست آورد. اما رقیب او اردوغان، با ۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار رای برنده شد و رقابت به ایستگاه پایانی رسید.
حالا تب و تاب انتخابات فرو نشسته و احتمالاً زمان آن فرا رسیده که اردوغان بتواند مدتی استراحت کند و مسائلی همچون انتخاب وزرای کابینه را با آسودگی خاطر دنبال کند. اما در مورد رقیب او کمال قلیچداراوغلو، نمی‌توان از احتمال استراحت و تفریح سخنی به میان آورد. چرا که او در پایان یک مصاف طولانی که بیش از یک سال و نیم برای آن وقت صرف کرده بود؛ نتیجه دلخواه خود را به دست نیاورده و نتوانسته که ائتلاف «ملت» متشکل از احزاب ششگانه مخالف اردوغان را به قدرت برساند. با این حال، نتیجه‌ای که به دست آمده حاکی از رشد مشهود آرای مخالفین اردوغان است.
قلیچداراوغلو در دور نخست ۴۵ درصد آرای مردم را به دست آورد اما در دور نهایی آرای او به ۴۸ درصد رسید و نام خود را به عنوان سیاستمداری ثبت کرد که توانسته اردوغان را به یک مبارزه سخت و نفس گیر بکشاند. کارشناسان روابط بین الملل معتقدند: «کمال کیلیچدار اوغلو با وجود شکست در انتخابات، ارزش‌های دموکراتیک و ارزش‌های جدیدی در میان اپوزیسیون مطرح کرد و شکل جدیدی از فرهنگ سیاسی اپوزیسیون بودن را در ترکیه مطرح کرد که بی تردید سیاست ترکیه را در سال‌های آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد».
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که مخالفین اردوغان؛ غیر از تاکید مکرر بر پیامدهای بحران اقتصادی و تورم و نسبت دادن آن با سیاست‌های اردوغان، شعار و رویکرد دیگری نداشتند و نتوانستند توجه مردم را به سوی خود جلب کنند. برخی نیز می‌گویند، رفاقت غیرمستقیم و ازر اه دور حزب دموکراتیک خلق‌ها به عنوان یک نهاد سیاسی زیر مجموعه پ.ک. ک با قلیچداراوغلو، موجب شد که برخی از ملی گرایان و کمالیست ها، از حزب جمهوری خلق برنجند و رویگردان شوند.
مخالفین، نتیجه را در آرامش پذیرفتند
تا آخرین دقایق اعلام رسمی نتایج، مقامات حزب جمهوری خلق در آنکارا و استانبول، مداوما با خبرنگاران صحبت می‌کردند و خود را پیروز انتخابات می‌دانستند. اما سرانجام، نتایج اعلام شده از سوی شورای عالی انتخابات، مورد تایید آنان نیز قرار گرفت.
در آنکارای پایتخت و در ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه و یک ساعت پس از شور و شادی هواداران اردوغان، پنج شریک قلیچداراوغلو به ساختمان اصلی حزب جمهوری خلق رفتند و یا کمال قلیچداراوغلو پشت یک میز نشستند و صحبت کردند. ائتلاف ملت، در مورد جمع بندی نهایی و ارزیابی کلی شش رهبری که در این نشست حضور داشتند، اطلاعاتی منتشر نکرد و پس از پایان جلسه نیز از گفتگو با خبرنگاران اجتناب کردند. اما هنوز مشخص نیست که آیا بین آنان اختلافی روی داده است یا خیر.
رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه، ادعا کرده اند که مرال آکشنر، چندین بار برافروخته شده و شکست مخالفین را بر گردن قلیچداراوغلو انداخته و اعلام کرده که اگر منصور یواش یا اکرم امام اوغلو نامزد می‌شدند، شکست اردوغان حتمی بود. اما این ادعاهای رسانه‌ای از سوی ائتلاف ملت، مورد تایید قرار نگرفته است.
مرال آکشنر رهبر حزب خوب و مهمترین شریک سیاسی قلیچداراوغلو در ائتلاف ملت نیز، در سخنرانی خود، پیروزی اردوغان را تبریک گفته و اعلام کرد که نتایج انتخابات را پذیرفته است. اما او در میان سخنان خود، متلک‌ها و کنایات تندی حواله اردوغان کرد و آرزو کرد که حرص پیروزی، یک بار دیگر چشمان اردوغان را کور نکند و درس‌های لازم را از نتایج انتخابات بگیرد و تلاش کند که رئیس جمهور همه شهروندان ترکیه باشد. آکشنر همچنین به این اشاره کرد که سخنرانی اردوغان پس از اعلام نتایج، شایان تاسف بوده و نویدبخش رفتار سیاسی صحیح و اخلاقمند نیست. آکشنر از این که اردوغان هواداران خود را تشویق و تحریک کرده تا قلیچداراوغلو را هو کنند، اظهار تاسف کرد و این اقدام اردوغان را شرم آور دانست.
انتخابات آزاد یا عادلانه؟ مساله این است
مراد یتکین از تحلیلگران سیاسی ترکیه در گفتگو با شبکه تلویزیونی فاکس تی.وی ترکیه اعلام کرد: «همه می‌گویند در ترکیه، یک انتخابات آزاد برگزار شده است. بله. همین طور است. اما به من بگویید: آیا انتخابات عادلانه هم بود؟ آزاد بودن انتخابات کافی نیست. عدالت هم شرط لازم و حیاتی است. این انتخابات، مطلقاً در شرایط عادلانه برگزار نشد. تمام امکانات دولت، تمام رسانه‌ها، ادارات، استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و همه نهادهای رسمی در خدمت اردوغان و حزب عدالت و توسعه بود و مخالفین، با کمترین امکانات در این رقابت حضور یافتند».
آیا کار مخالفین تمام است؟
ائتلاف ملت که از شش حزب مخالف اردوغان شکل گرفته و در عین حال از حمایت دو حزب چپ نزدیک به پ.ک. ک برخوردار است، نه تنها در انتخابات ریاست جمهوری، بلکه در پارلمان هم از ائتلاف جمهور شکست خورد. حالا ۳۲۳ کرسی از کل ۶۰۰ کرسی پارلمان ترکیه در دست اردوغان و باغچلی است و می‌توانند مخالفین را در شرایط دشوار قرار دهند. اما واقعیت این است که میزان نتیجه و امتیاز ائتلاف مخالفین هم، یک نتیجه و دستاورد ناچیز نیست. این ائتلاف، توانسته است حتی رهبرانی همچون علی باباجان، احمد داوداوغلو، کاراملا اوغلو و اویسال و احزاب کوچک آنها را در پارلمان صاحب کرسی کند و به اصطلاح آنان را نمک گیر کند.
در نتیجه این ائتلاف می‌تواند با تکیه بر امتیازات مشترکی که به دست آورده، در میدان بماند و خود را برای انتخابات شهرداری‌ها مهیا کند. انتخاباتی که در سال آتی میلادی برگزار می‌شود و مهمترین هدف استراتژیک اردوغان در آن مصاف بزرگ، این است که شهرداری‌های مهمی همچون استانبول، آنکارا و آدانا را از چنگ مخالفین درآورد. بنابراین در مقطع آتی، کار برای سیاستمدارانی همچون اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، منصور یواش شهردار آنکارا و تونچ سوی ار شهردار آدانا، حساس و دشوار خواهد بود.
حالا نوبت آن است که قلیچداراوغلو، خود و رفقای همراه را از همین حالا، برای انتخابات شهرداری‌های ترکیه مهیا کند. انتخاباتی که قرار است در سال ۲۰۲۴ میلادی برگزار شود و بدون شک، دشوارترین بخش آن، حفظ قلعه‌های استراتژیک استانبول، آنکارا و آدانا است که در انتخابات سال ۲۰۱۹ میلادی به دست مخالفین اردوغان افتاد و باعث شد که نام سیاستمدارانی همچون اکرم امام اوغلو و منصور یواش، بر سر زبان‌ها بیفتد.
یک سوال مهم درباره قلیچداراوغلو
آیا لازم است قلیچداراوغلو از منصب رهبری حزب جمهوری خلق استعفا دهد؟ این پرسش مهمی است که می‌تواند آینده حزب جمهوری خلق را تحت الشعاع قرار دهد. شواهد نشان می‌دهد که حداقل در مقطع کنونی، کسی غیر از محرم اینجه، به دنبال طرح چنین شعاری نیست. محرم اینجه رهبر حزب مملکت، در یک تویت کنایی، از رهبران احزاب مخالف خواسته؛ بر روی این موضوع تمرکز کنند که دقیقاً در کدام نقطه مرتکب خطا شدند. او همچنین بابت پیروزی در انتخابات به اردوغان تبریک گفته و آرزومند آن شده که راه او در حل مشکلات کشور، هموار باشد.
اما اکرم امام اوغلو شهردار استانبول هم نوشته است: «نگران نباشید. همه چیز را دوباره شروع می‌کنیم. فراموش نکنید؛ تنها چیزی که تغییر نمی‌کند، خود تغییر است». منصور یواش شهردار آنکارا نیز که قرار بود در کنار امام اوغلو معاون رئیس جمهور شود، بی توجه به نتایج انتخابات، صرفاً به انتشار پوستری با محوریت سالگرد فتح استانبول اکتفا کرده و نشان داده که همچنان، خود را یک سیاستمدار ملی گرا می‌داند.
شواهد فعلی نشان دهنده این است که قلیچداراوغلو با توجه به کهولت سن، در شرایطی نیست که بتواند از حالا، خود را برای دور آتی انتخابات ریاست جمهوری مهیا کند. اما او می‌تواند، حافظ و نگهبان ائتلاف ملت باشد و به عنوان یک سیاستمدار اعتدال گر و پیشکسوت، مخالفین اردوغان را با وجود تکثر و تنوع دیدگاه‌های فکری و سیاسی، کنار هم نگه دارد.
منبع: مهر
