ذکر ۵صفت خداوند در یک آیه/ذات خدا پس از فنای جهان همچنان باقی است

به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید احمد میرعمادی شامگاه سه شنبه در جلسه تفسیر سوره «حدید» قرآن کریم در سخنانی با اشاره به آیه سوم این سوره اظهار داشت: محور آیه سوم «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلیمٌ» راجع به پنج صفت از صفات خداوند است.

بیان ۵ صفت خداوند متعال در سوره «حدید»

وی صفت اول، صفت آخر، صفت ظاهر، صفت باطن و صفت علیم را پنج صفت ذکر شده برای خداوند در این آیه برشمرد و گفت: آیه سوم سوره «حدید» یکی از  آیات توحیدی بی نظیر است؛ به طوری که امام سجاد(ع) فرمود: در آخر الزمان گروهی ژرف اندیش هستند که در آیات سوره «حدید» و سوره توحید تعمق می کنند.

آیت الله میرعمادی یادآور شد: آیه سوم سوره «حدید» در قرآن فقط یک بار به کار رفته است و صفات اول، آخر، ظاهر و باطن در قرآن فقط یک بار به کار رفته و آن هم در سوره «حدید» است.

نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد با بیان اینکه روایات مختلفی راجع به تفسیر این آیه ذکر شده است، افزود: مرحوم شیخ کلینی در کتاب اصول کافی بابی را راجع به این موضوع اختصاص داده است.

آیت الله میرعمادی با تاکید بر اینکه فهم این آیه بسیار مشکل است، گفت: آیه شریفه، معنایی بسیار عمیق و وسیع دارد.

وی بیان داشت: بعضی از بزرگان مانند امام(ره) می فرماید که این آیه از محکمات است و ما نمی توانیم این آیه را تفسیر کنیم و حضرت امام وارد تفسیر این آیه نشده اند و فرمودند ما نمی توانیم این آیه را درک کنیم.

آیه ای که عقل انسان از تفسیر آن قاصر است

آیت الله میرعمادی گفت: امام(ره) می فرماید این آیه شریفه از محکمات است و تفسیر آن را به اهلش باید سپرد، غایت آمال عارفان است، به جان دوست قسم تعبیری برای حقیقت توحید ذاتی بهتر از این تعبیر نیست و ‌سزاوار است جمیع اصحاب معارف در برابر این آیه محکمه الهی سر سجده به جای آورد.

وی با اشاره به اینکه بر اساس فرموده امام(ره) بیان اولیت، آخریت، ظاهریت و باطنیت چیزی نیست که به بیان آید یا قلم را جرات جسارت آن باشد، افزود: ادراک آن را به قلوب محبین و اولیا واگذار کنیم.

نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد با بیان اینکه امامی با آن عظمت، امامی که عارف است، متکلم، مفسر، فقیه و … است می فرماید که از فهم این آیه نه قلم می تواند جسارت کند و نه بیان قدرت تفسیر این آیه را دارد، افزود: به ناچار مجبوریم که در رابطه با این آیه چند قول مفسران را در مورد اول، آخر، ظاهر و باطن بودن خداوند نقل کنیم.

آیت الله میرعمادی با بیان اینکه واقعا تصور این آیه مشکل است و فهم این آیه با این عقل قاصر ما امکان پذیر نیست، افزود: بعضی از مفسران درباره این آیه سخن گفته اند که ما آنها را برای شما ذکر می کنیم.

هیچ چیز در دنیا بر ذات خدا سبقت نگرفته است

وی با اشاره اینکه در این آیه «هُوَ الْأَوَّلُ» به کار رفته که مرحوم علامه طباطبایی می فرماید این «هو» ضمیر بوده اما در حقیقت اسم است و این اسمی است که به خود ذات اشاره دارد، گفت: فرق اینکه «هو» اسم باشد یا ضمیر در این بوده که اگر ضمیر باشد به جنبه ای از جنبه های ذات اشاره دارد و اگر اسم باشد به معنی الله است که به خود ذات اشاره دارد.

نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد با اشاره به اینکه دلیل اینکه «هو» به جای الله به کار رفته این بوده که جلوه هایی از صفات خدا را موجه جلوه بدهد، بیان داشت: «هو» هفت بار در این شش آیه تکرار شده و «هو» و «الله» اسم هستند و به ذات خداوند اشاره دارند و در این سوره برای موجه جلوه دادن هر یک از اسامی و صفات الهی به کار رفته است.

آیت الله میرعمادی با اشاره به صفات اول و آخر بودن خداوند در این آیه گفت: این اول و آخر، زمانی، مکانی و عددی نیست و باید ذهن خود را از نظر زمان و مکان خالی کنیم.

وی با بیان اینکه اینجا مرحوم علامه طباطبایی یک قول مشهور مفسرین را دارد، اظهار داشت: مشهور مفسرین می گویند که اول و آخر بودن خدا یعنی ازلی و ابدی بودن خداوند؛ و یعنی هیچ چیزی در وجود، بر ذات خدا سبقت نگرفته است.

نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد با تاکید بر اینکه همه موجودات از بین می روند اما خدا ازلی و ابدی است، افزود: خداوند نخستین و سر سلسله وجود است و وجود خداوند نامحدود و نامتناهی است.

احاطه مطلق خداوند متعال بر جهان

آیت الله میرعمادی به معنای «آخریت» خدا اشاره کرد و گفت: خدا آخر است، به این معنی بوده که ذاتی که پس از فنا و نابودی تمام موجودات همچنان باقیست خداست.

وی با اشاره به تفسیر علامه طباطبایی راجع به این آیه در تفسیر المیزان نیز افزود: ایشان در رابطه این آیه دو احتمال را بازگو می کند، احتمال اول این بوده که چهار اسم اول، آخر، ظاهر و باطن شاخه ای از شاخه های اسم «محیط» هستند چرا که خداوند نامی به اسم  محیط دارد به معنی وجودی که احاطه مطلق دارد.

نماینده ولی فقیه در لرستان و امام جمعه خرم آباد با بیان اینکه احتمال دوم به این معنی بوده که خداوند اسمی به نام «قدرت» دارد، گفت: خداوند نامتناهی است و احاطه اش هم نامتناهی بوده و انتهایی ندارد.

آیت الله میرعمادی با اشاره به اینکه هرچیزی که اول باشد خدا قبل از آن چیز است و هر چیزی که اولین فرض باشد خدا قبل از آن است، بیان داشت: همچنین هرچیزی که آخرین فرض باشد خدا بعد از آن خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه در فرض و احتمال اول این چهار اسم صفت خدا شدند و جزو توحید صفاتی به شمار می آیند، گفت: اما بنا بر احتمال دوم این چهار اسم، جزو توحید ذاتی به شمار می آیند.