اربعین؛ سفری مسیر محور همراه با قدرت ارتباطات میان فرهنگی

‌به گزارش خبرنگار مهر، مهدیه بُد عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد نوشت: شکل‌گیری ابررویداد اربعین به صورت مستقیم و غیرمستقیم ریشه در مسائل اجتماعی فرهنگی جامعه عراق به گونه خاص و جوامع شیعی منطقه به صورت عمومی دارد.

پدیده اربعین به عنوان یک سنت دینی به گونه‌ای خاص برخاسته از تفاسیر دینی گوناگون و مختلف بوده و هنوز هم این گوناگونی تفاسیر به چشم می‌آید. کنشگران اجتماعی فرهنگی جامعه شیعی همواره تأثیرات مهمی را در حفظ و خلق آن به یک ابر رویداد داشته‌اند.

کنشگرانی که در طول تاریخ بلند این رویداد سعی کرده‌اند از ظرفیت نمادین و معناساز قیام عاشورا مناسب‌سازی کنند. در واقع این ظرفیتی است که درون خود رویداد وجود دارد.

اربعین میراث فرهنگی شیعی دارای مجموعه گسترده‌ای از مناسبات اجتماعی فرهنگی است. مناسباتی که هر کدام قدرت بازتولید نظام‌های معنایی گوناگون و متفاوتی را در درون رویداد اربعین پرورش می‌دهند.

ابر رویداد اربعین در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه اقوام گوناگون با فرهنگ‌های متفاوت بوده است. پدیده‌ای که هر سال افراد را از اجتماعات و فرهنگ‌های مختلف در یک مکان دور هم جمع می‌کند را نمی‌توان بدون توجه به آثار اجتماعی فرهنگی درک و بررسی کرد. در مسیر اربعین میل به برقراری ارتباطات و تعاملات میان فرهنگی در افراد شرکت‌کننده به خوبی دیده می‌شود.

اربعین به عنوان یک رویداد مسیرمحور مسافران و زائران را در یک مسیر طولانی در کنار هم قرار می‌دهد و رفتارهای و اعمال هر یک از زائران می‌توانند منشأ تأثیر اجتماعی فرهنگی شود.

یکی از مهم‌ترین اثرات اجتماعی فرهنگی رویداد اربعین قرار دادن دو ملت ایران و عراق در کنار هم بود. ذهنیت ملت‌های عراق و ایران به علت جنگ هشت ساله یک ذهنیت مبتنی بر احساسات برگرفته از فضای جنگ بود. کدورت‌ها و احساسات ناخوشایند بخش بزرگی از دو ملت در رویداد اربعین به‌گونه‌ای خاص یا فراموش‌شده و یا نادیده گرفته می‌شود. مفهوم گذشت در این رویداد و فضای معنوی خاص رویداد در این امر بسیار کمک کرده است

در رویداد اربعین همکاری اجتماعی نمود بارزی به خود می‌گیرد. یک همکاری برخاسته از فعالیت‌های داوطلبی. فعالیت‌هایی که در بحث گردشگری رویدادها مهم و تأثیرگذار هستند. رویداد اربعین و تجربیات حاصل از آن نشان از همکاری داوطلبانه‌ی زائران با هم برای خدمت‌رسانی و برگزاری رویداد دارد

از دیگر آثار اجتماعی_ فرهنگی رویداد اربعین بحث جرایم و مشکلات ناشی از ناهنجاری‌های اجتماعی شرکت‌کننده در رویدادها است. در این خصوص رویداد اربعین شرایط خاص خودش را دارد. به واسطه‌ی فضای معنوی حاکم در این رویداد رفتار و اعمال زائران برگزارکنندگان و مشارکت‌کنندگان برگرفته و تحت‌تأثیر اعتقادات دینی و مذهبی است

از سوی دیگر می‌توان به تأثیر بسیار بی نظیر این رویداد بر روحیه فداکاری، گذشت و روحیه همکاری در زمینه امنیتی و برقراری آرامش مراسم اشاره کرد.

در رویداد اربعین افراد از شهرها و کشورهای گوناگون شرکت می‌کنند و فرهنگ خود را به جامعه‌ی میزبان می‌برند. بنابراین این یک فرصت برای جامعه میزبان است که با فرهنگ‌های گوناگون آشنایی پیدا کند. همانطور که نشان می‌دهد، این امر کمک می‌کند که افراد محلی و جامعه‌ی میزبان تصویر شهر خود را مطابق با فرهنگ تفسیر دهند.

به طور کلی رویداد اربعین همانند سایر رویدادها دارای آثار فرهنگی و اجتماعی گوناگون است. این آثار حتی بعد از رویداد هم ادامه‌دار و اثربخش است.