آیا تظاهرات در سرزمین‌های اشغالی رنگ اقتصادی می‌گیرد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: تنش‌ها در اراضی اشغالی به حدی افزایش یافته که حتی روابط میان واشنگتن و تل آویو را نیز با چالش مواجه ساخته است. رئیس جمهور آمریکا شامگاه سه شنبه در واکنش به بحران در سرزمین‌های اشغالی ضمن ابراز نگرانی شدید از این بحران گفت: امیدواریم که نتانیاهو از طرح اصلاحات قضائی در اسرائیل عقب نشینی کند.

افزون براین، رسانه‌های عبری گزارش دادند که مقامات آمریکایی به بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی و نزدیکان او هشدار دادند که از هر گونه اقدام تحریک آمیز و ایجاد تنش با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا خودداری کنند.

واقعیت این است که علیرغم برجسته بودن نقش چالش‌های سیاسی در ظهور و بروز تنش‌های گسترده اخیر در اراضی اشغالی، وخامت اوضاع اقتصادی رژیم صهیونیستی نیز در شکل گیری اعتراضات بی تأثیر نبوده است. تمامی شاخص‌ها حاکی از آن هستند که اوضاع اقتصادی صهیونیست‌ها در طول سالیان گذشته همواره رو به وخامت بوده است. ازهمین روی، علاوه بر وجود یک بحران سیاسی مزمن در اراضی اشغالی، باید گفت که اقتصادِ شکننده صهیونیست‌ها نیز یکی از چالش برانگیزترین مسائل آنها محسوب می‌شود.

آیا شرایط اقتصادی بهتر از امنیت است؟

اخیراً در سایه جنگ اوکراین و بی ثباتی سیاسی داخلی متأثر از تکرارهای انتخاباتی، شرایط اقتصادی برای صهیونیست‌ها بسیار بغرنج‌تر شده است. شاید در نگاه اول جامعه ایرانی به واسطه عدم شناخت دقیق، شرایط اقتصادی صهیونیست‌ها را یک زندگی نرمال بداند و امنیت را چالش جدی یهودیان سرزمین‌های اشغالی بواسطه حضور نیروهای مقاومت فلسطین و حمایت‌های ایران فرض بگیرد.

اما جدیدترین نتایج از یک مرکز صهیونیستی در ماه پایانی ۲۰۲۲ نشان می‌دهد اتفاقاً علی رغم مشکلات وسیع امنیتی و ترس صهیونیست‌ها از این مسئله، شهروندان سرزمین‌های اشغالی حکومت رژیم صهیونیستی را در تأمین اقتصاد و رفاه نسبت به امنیت، ناتوان‌تر می‌دانند.

در نتایج مرکز دموکراسی اسرائیل صراحتاً آمده است همواره شهروندان رژیم معتقد بوده‌اند که ساختار سیاسی در تأمین امنیت بیش از تأمین رفاه موفق بوده است. نمودار زیر پاسخ به میزان تأمین امنیت و رفاه در ۴ سال اخیر را نشان می‌دهد. (آبی امنیت، سبز رفاه)

این آمار قطعاً شوکه کننده خواهد بود. اگر در سال ۲۰۲۰ نزدیک ۸۰ درصد معتقد بودند رژیم صهیونیستی توانسته است امنیت آنها را تأمین کند، اما همان سال تنها ۳۰ درصد موافق تأمین شدن رفاهشان بوده‌اند.

کاهش میزان رضایت از وضعیت رفاه در سال ۲۰۲۲ به ۱۸ درصد، نشان می‌دهد که شرایط تورم، جنگ اوکراین و ناتوانی لاپید در مدیریت اوضاع به شدت صهیونیست‌ها را اذیت کرده است و تحلیل‌هایی مبنی بر تأثیر جدی مؤلفه اقتصاد بر بازگشت نتانیاهو به قدرت دور از واقعیت نیست. در سوی مقابل تنها ۴۸ درصد موافق تأمین شدن امنیت بوده‌اند که آمار قابل قبولی برای رژیم صهیونیستی هم نیست.

اعتراضات اقتصادی ۲۰۲۰، وسیع‌تر از ۲۰۲۲

علی رغم اینکه تظاهرات‌های اخیر بواسطه موضوع ویژه اش و جمعیت آن مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، اما سرزمین‌های اشغالی دوسال پیش هم شاهد تظاهرات گسترده در چند شهر مختلف هم بوده است.

از مردادماه ۱۳۹۹ تظاهراتی شروع شد که طبق برآورد پلیس، تنها در یک روز تظاهرات بیش از ۵۰۰۰ تن در شهرهای قدس، تل آویو و قیساریه شرکت کرده بودند. علاوه بر این تظاهرات‌های دیگری در سراسر اراضی اشغالی برگزار شد. این تظاهرات در اعتراض به اوضاع نابسامان اقتصادی ناشی از انتشار ویروس کرونا برگزار شد و معترضان با سر دادن شعارهایی علیه نتانیاهو، استعفای وی را خواستار شدند.

صدها تن نیز در پارک چارلز کلور در تل آویو و حدود ۳۰۰ تن هم مقابل منزل ویژه نتانیاهو در قیساریه تجمع کردند. تظاهرات‌های مشابه دیگری هم در مقیاس کوچک‌تر در سراسر اراضی اشغالی برگزار شد. همزمان نیروهای پلیس اسرائیل در تمامی مکان‌ها حاضر شده و خودروهای ضد شورش را در این اماکن مستقر کردند. تظاهرات سال ۲۰۲۰ در چند روز و در چندین نقطه با جامعه آماری و پراکندگی بیشتری برگزار شد.

این تظاهرات تا بیش از ۳۰ هفته هم ادامه پیدا کرد و به شنبه‌های سیاه مشهور شد. اعتر اضات به صورت سریالی در میدان پاریس قدس اشغالی، روبروی منزل نتانیاهو ادامه داشت. تجمعاتی که در اعتراض به سیاست‌های کرونایی، اقتصادی و فسادهای نخست وزیر رژیم صهیونیستی در جریان بود. از نکات جالب توجه این اعتراضات آن بود که معترضان، اجتماع خود را «جنبش پرچم‌های سیاه» نامیده‌اند و فریاد می‌زنند: “بگذارید نفس بکشیم”.

ناگفته نماند همان زمان نوک اعتراضات به سوی نتانیاهو بود و بخشی از تظاهرکنندگان وضعیت اقتصادی و نارضایتی را نتیجه قربانی شدن دموکراسی از سوی نتانیاهو می‌دانستند چیزی که اکنون هم در جریان است.

گفتنی است رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۱۱ هم شاهد تظاهرات‌های گسترده اقتصادی بود. هزاران نفر در اعتراض به تصویب لایحه بودجه سال ۲۰۱۲ رژیم صهیونیستی و وخامت اوضاع اقتصادی خود تظاهرات کردند. در این تظاهرات، علاوه بر تل‌آویو گروهی از معترضان به سیاست‌های اقتصادی دولت، در شهر قدس و در مقابل منزل بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز تجمع کردند و دست به تظاهرات زدند.

تظاهرات اصلی از خیابان‌های تل‌آویو آغاز شد و حدود ۱۰۰۰ تن با تجمع در میدان “المسرح” جایی که در سال ۲۰۱۱ یک جوان اسرائیلی در اعتراض به اوضاع نامناسب اقتصادی خود را به آتش کشید، شعار می‌دادند “از سرمایه‌داران بگیرید نه از همه”. در شهر “بئر السبع” نیز تظاهرکنندگان در حالی که پلاکاردهایی علیه تصویب بودجه در دست داشتند، شعار “خواهان عدالت اجتماعی هستیم” سر دادند.

سرزمین‌های اشغالی در ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ شاهد تظاهرات بسیاری بود که هدف از آنها تحقق عدالت اجتماعی و بهبود وضع زندگی شهروندان بوده است، مهمترین این تظاهرات تابستان سال ۲۰۱۱ برگزار شد که در جریان آن ده‌ها هزار صهیونیست در اعتراض به گرانی موجود به خیابان‌های تل‌آویو ریختند. در حاضر نیز نگرانی‌های جدی برای تسری اعتراضات اخیر به فضای اقتصادی نه چندان با ثبات رژیم وجود دارد.

پایان سخن

برخلاف تصوراتی که بعضاً از سوی رسانه‌ها ساخته شده است، در اذهان صهیونیست‌ها موضوع ساختار قدرت، دموکراسی و حتی اقتصاد نگران کننده تر و چالش برانگیزتر از امینت است. باید منتظر بود و دید تظاهرات گسترده کنونی که برآمده از چالش‌های بنیادی سیاسی و هویتی صهیونیست‌ها همراه با چالش‌های جدی اقتصادی در سال‌های اخیر است، به چه سرنوشتی دچار خواهد شد و اینکه آیا سرنوشت سیاسی نتانیاهو را تغییر خواهد داد یا خیر؟