آرشیو اسناد در ایران تأخیر ۱۰۰ ساله دارد
به گزارش خبرگزاری مهر، آئین رونمایی از کتاب «فرانسه و اعلامیه بالفور» در ویژه برنامه خط به خط و با حضور حمیدرضا بشیری فراز مدیر نشر عمیق، رضا مختاری اصفهانی کارشناس تاریخ، غلامرضا عزیزی کارشناس اسناد تاریخی و مطهره مرادیان سرخی (مترجم کتاب) و جمعی از پژوهشگران و چهره‌های فرهنگی دوشنبه ۲۵ دی در فرهنگ‌سرای عطار نیشابوری برگزار شد.
حمید رضا بشیری فراز مدیر مسئول انتشارات عمیق گفت: ماجرای اشغال کشور فلسطین در قرن بیستم، به واقع یکی از اعجاب برانگیز ترین اتفاقات، در میان حوادث پر فراز و نشیب آن قرن است. اتفاقات و حوادثی که هر یک به تنهایی توان نابودی بشر و انسانیت را دارا بوده اند. کتاب فرانسه و اعلامیه بالفور نوشته فلیپ پره ووست و ترجمه مطهره مرادیان سرخی، چاپ انتشارات عمیق، از جمله کتاب‌هایی است که با تمرکز بر اسناد وزارت خارجه فرانسه به شکل گیری رژیم صهیونیستی و چگونگی اشغال فلسطین می‌پردازد.
مدیر انتشارات عمیق ادامه داد: این کتاب، کتابی است سخت، پیچیده و لایه لایه و قابل تأمل که قطعاً با یک بار خواندن نمی‌توان ظرافت‌های آن را دریافت کرد و از مترجم محترم تشکر کردند که زحمت ترجمه چنین متن دشواری را از زبان فرانسه به فارسی را بر عهده گرفتند.
در ادامه غلامرضا عزیزی کارشناس اسناد تاریخی در پاسخ به این پرسش که چقدر به ثبت سند به صورت مکتوب در ایران توجه می‌شود، گفت: اولین مؤسسه بایگانی به سبک نوین در ایران در سال ۱۲۸۷ توسط وزارت خارجه و به دلیل ارتباطات برون مرزی به وجود آمد و بعدها همزمان با تشکیل گمرک، هیئتی بایگانی نوین را جهت سهولت در امور مالی و مالیاتی رونق داد. در سال ۱۳۱۷ به دلیل کمبود فضا، اولین نشانه‌های مشکل انباشت پرونده‌های دولتی در بایگانی به وجود آمد و این مشکل تا زمانی که لایحه آرشیو ملی ایران در سال ۱۳۴۹ تصویب می‌شود ادامه دارد.
معاون سابق اسناد ملی گفت: آرشیو یا بایگانی اسناد در ایران در مقایسه با تاریخ ایران به دلیل وجود بایگانی‌ها، شکل گیری بایگانی‌ها و تشکیل آرشیو تأخیر ۱۰۰ ساله وجود دارد و این مقایسه با کشوری مانند فرانسه به ۳۰۰ سال و حتی برخی کشورهای اسکاندیناوی به ۵۰۰ سال هم می‌رسد.
وی ادامه داد: ما در حوزه بایگانی و آرشیو اسناد دو شکاف تاریخی داریم. اولین نکته دوره بایگانی‌های نوین نسبت به ساختارهای حکومتی و دومین دوره تشکیل آرشیو است و همین دو شکاف باعث شد اهمیت نگهداری اسناد برای سازمان‌های دولتی و حکومتی در ایران دیر شناخته شود و این هنوز هم ادامه دارد. نیاز افراد به سند کم بوده و هست و افراد تا موقعی که مجبور نباشند به سراغ اسناد نمی‌روند در صورتی که رفتن به سراغ اسناد مانند عادت به مطالعه است و باید یادمان باشد که مطالعه تاریخ برای فهم الان ماست نه برای گذشته و اگر ما دیروزمان را خوب فهم کنیم می‌توانیم امروز و فردای خوب‌تری برای زندگی ایجاد کنیم.
در ادامه رضا مختاری اصفهانی کارشناس و پژوهشگر تاریخ گفت: در سال‌های اخیر دچار ابتذال در پژوهش شده‌ایم و این موجب شده ما فکر کنیم آنچه در گذشته بوده در ایران هم بوده است. در در گذشته شاید چیزی تحت عنوان آرشیو به معنای مدرن نداشتیم، اما جمع آوری اسناد را داشتیم و اسناد توسط رجال دولتی، سلطانیان و یا اخوانیان ثبت می‌شد و ما را به اطلاعات خوبی می‌رسانند. این یعنی این طور نبوده که ما در رجوع به اسناد خودمان را عقب مانده بدانیم.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر استفاده از سند، فهم نادرستی در جامعه پژوهشی ایجاد کرده است. یادداشت نویسی یکی از بخش‌های مهم سند نویسی است. یادداشت‌های اعتماد السلطنه تا علی اکبر حکمت شیرازی، دکتر فریدون آدمیت، دکتر جهانگیر نوایی و … بدون شک در پژوهش‌های تاریخی امری مورد استفاده بوده است. در بحث اسناد استفاده از دفاتر، تصویب نامه‌ها، محاکم شرع و… را می‌توان نام برد. نهادهای دانشگاهی و پژوهشی باید در استفاده از اسناد و نحوه استفاده از اسناد دانشجویان و پژوهش گران را ورزیده‌تر کنند.
در ادامه مطهره مرادیان سرخی مترجم کتاب به عنوان آخرین سخنران گفت: تاریخ نگاری و ثبت اسناد دیپلماتیک در فرانسه از سال ۱۶۸۰ و تقریباً اواخر قرن ۱۷ رسمیت پیدا کرد و وزیر امورخارجه وقت آن زمان تصمیم می‌گیرد مکاتبات خود با همتایان خود را ثبت کند و این آغاز آرشیو و بایگانی در امور خارجه فرانسه شد. استقلال ثبت سند دیپلماتیک و اسناد وزارت دفاع در فرانسه از سرویس نهاد و ارگان ثبت سند دولتی انجام می‌شود و یک نهاد بین وزارتی در سیستم حاکمیتی فرانسه وجود دارد که تمامی وزارت خانه‌ها موظف هستند که اسناد خود را به معنای واقعی ثبت و آرشیو نمایند. در این میان وزارت امور خارجه و وزارت دفاع بر مبنای قانون میراث فرهنگی مستثنی هستند.
وی ادامه داد: از کتاب فرانسه و اعلامیه بالفور اینگونه بر می‌آید که هدف از ثبت اسناد در فرانسه ایجاد یک آرشیو خوب برای حفظ تاریخ نبوده، بلکه ضرورت ثبت اسناد برای حاکمیت خوب، مناسب و بهره ور لازم بوده و است و دولت‌ها احتیاج دارند با ثبت اسناد برای اداره امروز و فردای کشورشان کمک کنند. سند نگاری مناسب و صحیح سند نگاری هست که متضمن حکمرانی خوب باشد و کاملاً پیوند بین تاریخ و سند و امور روزمره یک کشور در یک سند نگاری خوب قابل بررسی است.
مترجم کتاب فرانسه و اعلامیه بالفور مطهره مرادیان سرخی گفت: آقای پره ووست در این کتاب کار مورخ و فردی را که در علم سیاست فعالیت می‌کند با هم تلفیق کرده است. ابتدا تاریخ فرانسه را در یک روند خطی و از امپراطوری عثمانی شروع و پس از بررسی اعلامیه بالفور و هبه مستعمره خود به انگلیس وشروع فعالیت‌های رژیم غاصب صهیونیسم بیان و در فصول پایانی نظرات شخصی خود را اعلام می‌کند.
وی افزود: در این کتاب نویسنده با تمرکز بر اسناد وزارت خارجه نشان می‌دهد چقدر می‌توان وجوه تاریک تاریخ یک کشور را نشان داد. این کتاب پژوهشی به لطف اسناد آرشیوی فرضیه‌ی حکومت داری ضعیف را ثبت می‌کند و نشان می‌دهد اگر اسناد نبودند وجهی از تاریخ تاریک می‌ماند.
در پایان مراسم ضمن رونمایی از کتاب فرانسه و اعلامیه از مترجم این کتاب تقدیر شد. این مراسم توسط انتشارات عمیق و فرهنگ‌سرای عطار نیشابوری برگزار شد.
منبع: مهر
