چرا سراغ واردات چوب نمی‌رویم؟

خبرگزاری مهر؛ گروه فرهنگ و ادب_ فاطمه میرزاجعفری: خودکفایی در تولید صنعت کاغذ، این عبارت چهار کلمه‌ای حتماً می‌تواند سبب خوشحالی شود به خصوص اگر خبرنگار کتاب و در جریان مشکلات صنعت چاپ و نشر باشی؛ خودکفایی و عدم وابستگی به خارج در خصوص کالاهای اساسی سیاستی است که بسیاری از کشورها آن را اجرایی می‌کنند. در حال حاضر نیز کاغذ به عنوان یک کالای مهم در حوزه نشر و صنایع چاپ و بسته بندی از اهمیت خاصی برخوردار است.

اما رسیدن به خودکفایی در کالاهای مهم نیازمند توجه به توسعه پایدار است و در این حوزه نمی‌توان تنها روی بهره برداری از ظرفیت‌های تولید برنامه ریزی کرد، بنابراین رسیدن به خودکفایی دسترسی به مواد اولیه و انرژی پایدار از اصلی ترین نکاتی است که باید در این مسئله مد نظر داشته باشیم.

جرقه خودکفایی کاغذ از کجا زده شد؟

محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تقریباً از زمانی که سکاندار این وزارتخانه شد از کلیدواژه خودکفایی در تولید کاغذ یاد می‌کرد. اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ نیز در صحبت‌هایی گفت: «هفته‌ای دو تا سه‌بار رئیس‌جمهور از شخص بنده پیگیر مساله کاغذ هستند. این در حالی است که تأمین ارز مورد نیاز کاغذ جز برنامه‌های کوتاه‌مدت ما بود. ما مساله کاغذ در حوزه نشر و چاپ را داریم حل می‌کنیم. البته واردات جدید به نمایشگاه کتاب امسال نرسید. سال آینده مشکلی از لحاظ تأمین کاغذ نخواهیم داشت. طبق برنامه پیش‌رو تا سال ۱۴۰۲ با همکاری چهار شرکت داخلی ان‌شاءالله به‌سمت صادرات کاغذ پیش خواهیم رفت.»

انتظار برای خودکفایی تولید کاغذ همچنان ادامه داشت تا دیدار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با خبرنگاران کتاب؛ وزیر ارشاد در این دیدار با تاکید بر اینکه هفته آینده فاز دوم کارخانه کاغذ در مازندران را افتتاح خواهیم کرد؛ از اهالی رسانه دعوت کرد تا در این برنامه حاضر باشند.

وی همچنین افزود: ما شعار دادن را ممنوع کردیم و صحبت پیرامون کارنامه صورت می‌گیرد. کاغذ مثال همین مورد است و تولید کاغذ تحریر را اعلام کردیم و پیگیری انجام شد. این یک کار بسیار جامعی را می‌طلبید لذا ما با همکاران‌مان در بخش‌های مختلف وارد گفت‌وگو شدیم، کارگروه کاغذ در معاونت اول ریاست جمهوری با ریاست دکتر مخبر و عضویت بنده و وزیر محترم صمت و معاونان ذی‌ربط تشکیل شد و همچنین مدیرعامل‌های بانک‌ها نیز به این حوزه اضافه شدند.

اکنون کل تولید کاغذ موردنیاز آموزش‌وپرورش برای ۱۵۵ میلیون کتاب درسی به صورت صددرصد داخلی انجام می‌شود که ۴۵ هزارتن برای چاپ کتب درسی و پنج هزارتن برای جلد کتاب است

همچنین دستگاه‌هایی از بخش‌های خصوصی و مردمی نیز به این کارگروه اضافه شدند. بنابراین ما به تدریج جلو آمدیم و سال گذشته در ۱۴۰۱ به عدد ۴۰ هزارتن و امسال به عدد ۸۰ هزارتن رسیدیم. کل تولید کاغذ موردنیاز آموزش‌وپرورش برای ۱۵۵ میلیون کتاب درسی به صورت صددرصد داخلی انجام می‌شود که ۴۵ هزارتن برای چاپ کتب درسی و پنج هزارتن برای جلد کتاب است

اکنون کل تولید کاغذ موردنیاز آموزش‌وپرورش برای ۱۵۵ میلیون کتاب درسی به صورت صددرصد داخلی انجام می‌شود که ۴۵ هزارتن برای چاپ کتب درسی و پنج هزارتن برای جلد کتاب است. در شیراز نیز یک مجموعه جدید را آماده بهره‌برداری می‌کنیم که خودش نزدیک به ۵۰ هزارتن به تولید کاغذ ما اضافه خواهد کرد و تا پایان سال ۱۴۰۲ ظرفیت تولید به حدود ۱۳۰ هزارتن خواهد رسید، درحالی‌که نیاز اصلی و اولیه در نشر، مطبوعات و کتاب حدود ۸۰ هزارتن است از این رو این اتفاق مبارکی است و دولت با قوت این مساله را ادامه می‌دهد. تلاش داریم در پایان چهار سال تمام نیازهای داخلی را با حداکثر امکان پوشش دهیم و بخشی را هم به خارج از کشور صادر کنیم.» اما نامبردن از کلیدواژه خودکفایی تولید کاغذ به این دیدار ختم نشد چراکه اسماعیلی در نشست صمیمانه خود با اصحاب نشر گفت: روزی که دولت را تحویل گرفتیم تولید کاغذ ایرانی در کشور ۵ تن و نهایتاً ۱۰ هزار تن بود و ما امروز در آستانه تولید ۸۰ هزار تن کاغذ ایرانی هستیم.

کدام کارخانه‌ها به خودکفایی کاغذ کمک می‌کنند؟

شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران بزرگترین تولید کننده کاغذ در ایران است که با ظرفیت ۱۷۵ هزار تن، شامل ۹۰ هزار تن کاغذ روزنامه و چاپ و تحریر و ۸۵ هزار تن کاغذ فلوتینگ است. حفظ و احیا و بهره برداری اصولی از جنگل‌های کرانه دریای خزر، کاهش وابستگی کشور به واردات کاغذ، کاهش خروج ارز از کشور، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه و کشور و رشد و توسعه تخصصی امور جنگل و صنعت کاغذسازی از جمله اهداف تأسیس این کارخانه هستند.

این کارخانه متأسفانه در طول فعالیت خود با مشکلات عدیده ای از جمله به روز نبودن ماشین آلات، عدم سرمایه گذاری، تحریم اقتصادی، قطع برق در زمان‌های متفاوت و اجرای طرح تنفس جنگل‌ها روبه رو بوده است اما همچنان به فعالیت و تولید خود ادامه می‌دهد و توانسته سرپا بماند.

گروه صنایع کاغذ پارس در سال ۱۳۴۶ در شمال خوزستان با هدف استفاده از باگاس استخراج شده از کارخانه نیشکر هفت تپه تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ به بهره برداری رسید. این کارخانه پس از راه اندازی تا مدت‌ها تنها تأمین کننده کاغذ چاپ و تحریر داخل کشور بود، اما به دلیل صدمات وارده در طی دوران جنگ تحمیلی و عدم نوسازی و بازسازی در زمان تصدی بخش دولتی، در معرض تعطیلی همیشگی قرار گرفت و وضعیت آن در سال‌های منتهی به ۱۳۹۱ به کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت اسمی رسید. در مهرماه سال ۱۳۹۲، فصل جدیدی در گروه صنایع کاغذ پارس آغاز شد. سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار و سلسله اقدامات برای بازسازی و نوسازی ماشین آلات، فرآیندها و منابع انسانی آغاز شد و پس از طی دو سال فعالیت شبانه روزی، گروه صنایع کاغذ پارس جانی تازی یافت و به بالاترین رکورد تولید در چرخه عمر خود دست یافت.

کارخانه دیبای شوشتر با مساحت ۹۲ هکتار و زیربنای حدود ۲۰ هکتار در شمال استان خوزستان و با هدف استفاده از باگاس استخراج شده از کارخانجات نیشکر که یکی از مزیت‌های ایران و خاورمیانه به شمار می‌آید، تأسیس شده است. این مجموعه در حال حاضر با استفاده از فناوری‌های نوین این صنعت و رعایت استانداردهای تجاری و عملیاتی بین‌المللی در زنجیره تولید و تأمین و با مراقبت از جامعه و محیط زیست جهت حفظ جنگل‌ها توانسته علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، محصولات خود را به خارج از کشور نیز صادر کند.

در این راستا فاز دوم کارخانه دیبای شوشتر جهت تولید خمیر کاغذ طبق استانداردهای جهانی با پیشرفت ۷۰ درصدی در حال بهره‌برداری است که می‌تواند علاوه بر تولید مواد اولیه موردنیاز خط کاغذسازی خود، با تأمین خمیر ویرجین در بازارهای داخلی و خارجی موجب اشتغال‌زایی و رونق بیشتر اقتصادی کشور شود.

صنایع خمیر و کاغذ دیبای شوشتر با گسترش خط تولید، استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات به‌روز و بهره‌گیری از متخصصان و مهندسان جزو معدود تولیدکنندگان کاغذ ۱۰۰ درصد ویرجین جهت تولید لیوان یک‌بارمصرف و کاغذ چاپ و تحریر و کاغذ کرافت کاملاً بهداشتی در خاورمیانه است و امروز به تولید روزانه ۱۵۰ تن کاغذ رسیده و در حال حاضر سهم زیادی در صنعت خمیر و کاغذ به خود اختصاص داده است.

کارخانه کاغذ زاگرس شیراز، یکی دیگر از آن کارخانه‌هایی است که اگر فعالیتش را آغاز کند، می‌تواند در فرآیند خودکفایی کاغذ مؤثر باشد. ظرفیت اسمی کاغذ تحریر در این کارخانه، ۴۰ هزار تن است‌؛ ۸۷ درصد عملیات ساخت این واحد تولیدی انجام شده است.

جشن خودکفایی تولید کاغذ کتب درسی به جز ناشران!

همان‌طور که گفتیم وزیر ارشاد در دیدار با خبرنگاران کتاب، خبر از جشن خودکفایی کاغذ داد. جشنی که قرار بود در کارخانه کاغذ مازندران برپا شود و با تولید ۸۰ هزار تن به خودکفایی برسیم. اما در جشنی که جمعه دهم آذرماه در کارخانه چوب و کاغذ مازندران برگزار شد، در بنرها خبر از جشن خودکفایی کاغذ مدارس آمد!

در ابتدای این مراسم مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران در سخنانی با اشاره به این رویداد بزرگ در دولت سیزدهم، گفت: دستاورد ما در دولت و این مجموعه این است که در سال جاری ۱۵۵ میلیون جلد کتاب درسی دانش‌آموزان با کاغذ و مقوا و محتوای ایرانی تولید شده است.

در جشنی که جمعه دهم آذرماه در کارخانه چوب و کاغذ مازندران برگزار شد، در بنرها خبر از جشن خودکفایی کاغذ مدارس آمد نیک نژاد با بیان اینکه اجرایی شدن این موضوع راه سختی بود که دو سال قبل از آذر ماه ۱۴۰۰ و هنگام بازدید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجموعه چوب و کاغذ مازندران آغاز شد، گفت: من در این دیدار وعده دادم در حالی که تولید کاغذ تحریر حدود چهار هزار و ۵۰۰ تن بود افزایش پیدا خواهد کرد و سال ۱۴۰۱ تولید ما به ۴۴ هزار رسید و امسال نیز تا پایان سال به ۵۵ هزار تن خواهد رسید.

وی افزود: کاغذ چاپ و تحریر نسبت به کالاهای دیگر کالای سوددهی نیست، اما با ۶۰۰ میلیون دلار تجهیزات تلاش شد که این کالای مورد نیاز کشور تأمین شود.

نیک نژاد با بیان اینکه عقبه استراتژیک حوزه فرهنگ امروز در بخش تولید محتوا و کاغذ و برنامه‌ریزی برای یک عقبه استراتژیک است، گفت: ما معتقدیم هزینه کردن برای رسیدن به این عقبه و تولید آن هزینه نیست، مهمترین مأموریت ما این است کالایی تولید شود که مورد نیاز کشور است، در این حوزه حضرت آقا فرمودند سال‌ها تاکید کردم و همت نشد، در این میان وظیفه ما به عنوان کارگزار نظام اسلامی در این مقر این است که همت مصروف شود تا کالای مورد نیاز کشور تأمین شود.

برای تولید کاغذ تحریر به ۱۳ ماده اولیه و شیمیایی نیاز داریم

به گفته وی، برای تولید کاغذ تحریر ما حداقل به ۱۳ ماده اولیه و شیمیایی نیاز داریم، سال‌ها با کاغذ باطله، محصول دیگری تولید می‌شد اما سختی کار را به جان خریدیم و حرف زیاد شنیدیم، این مسیر دو ساله مشکل بود اما اعتقاد داشتیم با این کار باری از دوش کشور برداریم.

نیک نژاد با بیان اینکه امروز شهادت می‌دهم که به همت همکارانم معبری باز شده که غیرقابل بازگشت است و کمک کرده به همه کسانی که در این عرصه ورود پیدا کنند، به‌زودی کارخانه‌های دیگر کاغذسازی به مدار تولید می‌رسند و مرارت‌و زحمت همکاران ما با کمک دولت ادامه دار خواهد بود.

وی همچنین افزود: ما اکنون ۳۰ هزار تن دیگر ظرفیت داریم که بلااستفاده است، ما سه ماه تابستان قطع برق داشتیم و ۲۰ هزار تن از تولید کاغذ در این سه ماه عقب افتادیم، تا از خروج ۱۰۰ میلیارد دلار ارز از کشور برای واردات کاغذ جلوگیری کنیم.

وی ادامه داد: اگر مشکلات ما در بخش انرژی و به روزرسانی تجهیزات حل شود قول می دهم میزان تولید به ۸۵ هزار تن خواهد رسید و در این صورت تا یک‌دوم نیاز کشور را به تنهایی تأمین می‌کنیم.

نیک نژاد همچنین گفت: در حوزه تولید برای مدیران عرصه آنطور که فکر می‌کنید باز نیست و با مشکلاتی مثل تأمین مواد اولیه، آب و برق و گاز و.. داریم اما ما به عنوان سرباز خط اول جبهه اقتصادی کشور به دولت سیزدهم و حضرت آقا قول می‌دهیم بخشی از نیاز کشور را در این واحد صنعتی احیا کنیم.

اکنون ۳۰ هزار تن دیگر ظرفیت داریم که بلااستفاده است، ما سه ماه تابستان قطع برق داشتیم و ۲۰ هزار تن از تولید کاغذ در این سه ماه عقب افتادیم، تا از خروج ۱۰۰ میلیارد دلار ارز از کشور برای واردات کاغذ جلوگیری کنیم

سعی کردیم مسأله و مشکلات تولید را برطرف کنیم

در ادامه این مراسم ابوالفضل نجار زاده مدیر عامل بانک ملی ایران نیز گفت: متأسفانه در سنوات گذشته توجه لازم به ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های داخلی کشور نشده بود، اما با حمایت رئیس جمهور، وزرای دولت سیزدهم و… ما ظرف دو سال به شرایط مناسبی رسیدیم، تا پیش از این تجهیزات، ماشین آلات و نیروی انسانی متخصص خروجی لازم را نداشت و خیلی از کارگران بیکار بودند، با تاکید رئیس جمهور و معاون اول تعامل و حمایتی که همه عزیزان مخصوصاً وزیر ارشاد داشت. توانستیم به کارخانه رونق دهیم، که جای تقدیر دارد.

نجارزاده ادامه داد: ما نگاه سود و زیانی به این مجموعه نداریم، نگاه ما نگاه حاکمیتی است. نگاه ما از روز اول تاکید ویژه بر تولید و اشتغال است، و هرآنچه از دستمان بر آمده انجام دادیم و حمایت کردیم. ما در دوسال گذشته از همه شرایط استفاده کردیم تا تولید به شرایط واقعی بازگردد.

وی با اشاره به مشکلات موجود در زمینه توسعه کارخانه چوب و کاغذ مازندران گفت: ما سعی کردیم مسأله و مشکلات تولید را برطرف کنیم اما یکسری از مشکلات، مالی نیست، مشکلاتی است که باید با تعامل و همکاری رفع شود.

نجارزاده با اشاره به عرضه اولیه سهام کارخانه چوب و کاغذ مازندران در بورس گفت: ما از سال گذشته واگذاری سهام شرکت چوب و کاغذ مازندران را در دستور کار داریم. عرضه اولیه بخشی از سهام را با تعاملی که با سازمان بورس داریم، انجام خواهیم داد. اما این موضوع مغایر با تعاملی که بانک ملی داشته و خواهد داشت، نیست. ما به جهت تأمین مالی جدید برای این مجموعه به جهت توسعه مجموعه این اقدام را خواهیم کرد.

کارخانه چوب و کاغذ مازندران در مرحله فروپاشی کامل بود

سید محمود حسینی‌پور استاندار مازندران نیز در این نشست در سخنانی گفت: در بحرانی که سال‌های ۹۶ و ۹۷ برای کاغذ در کشور پیش آمد، متأسفانه توجهی به بحث تولید کاغذ نشد، بلکه توجه به واردات آن شد تا جایی که ارز دولتی اختصاص داده و ریشه تولید کاغذ داخلی زده شد. در نتیجه زمانی که دولت کاغذ را به فهرست کالاهای ضروری اضافه کرد، افراد سودجو شروع به احتکار کاغذ کردند.

حسینی‌پور یکی از ویژگی‌های این دولت را حل مسأله دانست و گفت: در این دولت بیش از ۹۷ واحد راکد دولتی تنها در استان مازندران رفع مشکل شده است. کارخانه کاغذ مازندران در آستانه فروپاشی کامل بود ولی با نظارت شخص رئیس جمهور، وزیر ارشاد و با حمایت بانک ملی و کارگران این مجموعه توانستیم این مجموعه را سراپا نگه داریم.

ملی شدن صنعت نشر را دنبال می‌کنیم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم با تشکر از کارگران و مدیریت مجموعه چوب و کاغذ مازندران، گفت: ایشان در این دوره مسئولیت خود جهادی عمل کردند، دو سال قبل وقتی پیشینه کار را بررسی و مطالعه کردیم، شاید خیلی افق روشنی را پیش رو نمی‌دیدیم، اما امروز در نقطه‌ای ایستادیم که همه ۱۵۵ میلیون جلد کتاب با همه الحاقات و نیازمندی‌ها در این مجموعه رخ داده است.

محمدمهدی اسماعیلی افزود: البته فقط در حوزه کتاب درسی نیستیم، در سال ۱۴۰۰ که برنامه حضور در ارشاد را تنظیم می‌کردم، آقای نیلی پیشنهاد داد عنوان ملی شدن صنعت نشر را در برنامه بیاوریم.

اسماعیلی با بیان اینکه وقتی وضعیت صنعت نشر را مرور کردیم چیزی کمتر از پنج هزار تن تولید کاغذ داخلی بود، ادامه داد: در این زمینه نیاز آموزش و پرورش حدود ۵۰ هزار تن و سایر حوزه‌ها بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تن بود.

وی با اشاره به دیدار رئیس جمهور از کارخانه چوب و کاغذ مازندران گفت: وی زمانی که در قوه قضائیه بود از این مجموعه بازدید و دغدغه خود را به ما منتقل کرد، در دولت سیزدهم نیز کارگروه کاغذ و نشر زیر نظر معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد و ایشان به‌صورت جهادی پای کار آمد، در کنار آن وزرا و مجموعه‌هایی مختلف نیز کار آمدند تا به نتیجه برسد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: ما در حوزه کاغذ، تولید را تنها یک موضوع فنی و صنعتی نمی‌دانیم، تولید کاغذ امروز به یکی از مهمترین نمادهای هویتی ما تبدیل شده است. انقلاب ما همیشه پیشتاز عرصه‌های فر هنگی بوده و همه دستاوردهای صنعتی، امنیتی و دفاعی محصول نگاه فرهنگی انقلاب است.

باید به صادر کننده کاغذ تبدیل شویم

به‌گفته اسماعیلی امروز شما درخشش انقلاب را در عرصه‌های مختلف می‌بینید، دولت ما دولت صادق الوعد است، من دو سال قبل در هفته کتاب در نماز جمعه این نکته را عرض کردم و همکارانم نگران بودند که آیا می‌شود طی دو سال این مشکل را حل کرد؟ من عرض کردم حتماً و موانع برداشته شد.

اسماعیلی گفت: در حوزه کاغذ افقی ترسیم شده است، کشورمان باید به صادر کننده مهم تبدیل شود و منطقه را هم باید پوشش دهیم. دولت از خودش از وزارت آموزش و پرورش فرهنگ مصرف را شروع کرد، دولت این موضوع را تکلیف خود عنوان کرد و همه کتب درسی را با کاغذ داخلی چاپ کرد، در معاونت فرهنگی هم همکاران من ماهانه هزار تن کاغذ در اختیار ناشران قرار می‌دهند، از همه ناشران دعوت می‌کنم که از کاغذ داخلی استفاده کنند.

وزیر ارشاد افزود: از اهالی نشر و اصحاب مطبوعات می‌خواهم محکم پای کاغذ ایرانی بیایند، دوستان من هم کیفیت کار مدنظرشان است و آن را ارتقا خواهند داد. اگر فکر اقتصادی در این مجموعه‌ها بود، تولید کاغذ شاید چندان توجیه اقتصادی نداشت، اما مهمترین عایدی آن لبیک گویی به امر رهبری است، در بازدید نمایشگاه کتاب کمتر غرفه‌ای بود که ناشر و نویسنده گله کند و ایشان تذکر کاغذ را ندهند و ما امروز خوشحالیم که این گام‌های اولین را با همت شما عزیزان برداشتیم و انشالله آن را ادامه خواهیم داد.

وی با اشاره به اینکه همه مسئولان مربوطه شبانه‌روز پای کار هستند گفت: مهمترین پایه حوزه فرهنگ کتاب است و مهمترین نیاز این عرصه تأمین کاغذ برای ناشران است، دولت در حوزه کتاب یک بسته کامل را جلو می‌برد از توسعه زیرساخت گرفته تا تأمین اعتبار همه طرح‌های عمرانی نیمه تمام.

در حوزه کاغذ افقی ترسیم شده است، کشورمان باید به صادر کننده مهم تبدیل شود و منطقه را هم باید پوشش دهیم. دولت از خودش از وزارت آموزش و پرورش فرهنگ مصرف را شروع کرد، دولت این موضوع را تکلیف خود عنوان کرد و همه کتب درسی را با کاغذ داخلی چاپ کرد، در معاونت فرهنگی هم همکاران من ماهانه هزار تن کاغذ در اختیار ناشران قرار می‌دهند، از همه ناشران دعوت می‌کنم که از کاغذ داخلی استفاده کنند

وزیر ارشاد ادامه داد: در حوزه حمایت جلسه‌ای با ناشران داشتیم و موضوع نگرانی مالیاتی را در گفت وگوها و جلسات همین هفته حل کردیم. ما در دولت فاصله تصمیم تا اجرا را بسیار کاهش دادیم با همه این احوالات دوستان می‌دانند، در روزهایی که مشکل تأمین کاغذ وجود داشت با چه سختی تلاش کردیم، تمام نیازمندی‌ها را از تأمین ارز ترجیحی گرفته تا … دنبال کنیم، امروز هم هر جا نیاز به کاغذ با کیفیت باشد و شرایطش فراهم باشد ما منعی نداریم.

وی با اشاره به گزارشی درباره واردات مورد نیاز این بخش‌ها گفت: همه تلاش ما کمک به حوزه نشر است نشر ما باید به عنوان یکی از مظاهر خوداتکایی و خودباوری باشد.

اسماعیلی با اشاره به بودجه سالانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۸۴ گفت: در حالی که وزارت فرهنگ تنها ۸۰ میلیارد تومان بودجه برای مدیریت فرهنگ در اختیار داشت، گردش اقتصاد کتاب ۲۵۰ میلیارد بود، سالی که بنده وزارت فرهنگ را تحویل گرفتم اقتصاد حوزه کتاب ۸ هزار و ۵۰ میلیارد بود و وزارت ارشاد تنها ۳۰ میلیارد در اختیار داشت. ما این چرخه را تغییر دادیم کار با حلقه‌های میانی و گروه‌های مردمی است و ما وظیفه نظارت، حمایت و تسهیل‌گری را در وزارت ارشاد و در دولت در همه بخش‌ها سینما، تیاتر موسیقی کتابخانه ها فعالیت‌های دینی و ایفا خواهیم کرد.

در گذشته این واحد ورشکسته محسوب می‌شد

در ادامه محمدمهدی برادران، معاون وزیر صمت نیز در این آئین، گفت: ما در صنعت سلولزی و محصولات کاغذی ۳۵۰ واحد داریم که کمترین آن کاغذ تحریر بوده است.

وی افزود: با فعال سازی مجدد این واحد مشکلات ماده ۱۴۱ حل شده است، در گذشته این واحد ورشکسته محسوب می‌شد و حالا این واحد نمونه برگزیده شد و تولید تخصصی انجام می‌دهد.

برادران گفت: این گام اول در تأمین کاغذ تحریر است که موفق شدیم کتب درسی را موفق شدیم با کاغذ داخلی از طریق کارخانه‌های مازندران، شوشتر و اردستان تأمین کنیم. در حال حاضر ظرفیت تولید کاغذ تحریر ۸۰ هزار تن شده است که در یک سال آینده نیز این میزان را افزایش دادیم، همچنین ۴۵ هزار تن به تولید شیراز، ۵ هزار تن شادگان و ۱۵ هزار تن سروستان اضافه می‌شود.

برادران با اشاره به اینکه به طور کلی به سمت تولید کاغذ تحریر به صورت زنجیره‌ای حرکت می‌کنیم گفت: تولید کاغذ را از مرحله ابتدایی آن یعنی کاشت درخت تا محصول نهایی دنبال می‌کنیم. افزایش کیفیت و تکمیل زنجیره تولید و توجه به بازیافت از جمله دیگر اقداماتی است که در این عرصه دنبال می‌کنیم. کل تولید کاغذ مورد نیاز آموزش و پرورش برای ۱۵۵ میلیون کتاب درسی به صورت صد درصد داخلی انجام می‌شود که ۴۵ هزارتن برای چاپ کتب درسی و ۵ هزارتن برای جلد کتاب است.

یکی از اتفاقات حاشیه‌ای جشن خودکفایی تولید کاغذ کتاب درسی بازدید خبرنگاران از کارخانه چوب و کاغذ مازندران بود که در این بازدید پرده از مشکلاتی که این کارخانه و واحد تولیدی با آن دست و پنجه نرم می‌کند برداشته شد.

کارخانه چوب و کاغذ مازندران با مساحت ۴۳۰ هکتار در دو سایت صنعتی ۲۱۰ هکتاری و در مجموع ۸ کارخانه اصلی از سال ۷۶ فعالیت خود را آغاز کرده است و همانطور که در ابتدای این گزارش به آن اشاره کردیم متأسفانه در تمام این سال‌ها با مشکلات زیادی روبه رو بوده است که یکی از آنها اجرای طرح تنفس جنگل هاست.

طرح تنفس جنگل‌ها چیست؟

به اعتقاد کارشناسان جنگل‌ها توان بالایی در ذخیره آب دارند به طوری که عملکرد سالانه ذخیره آب جنگل‌های پراکنده ۳۰۰ متر مکعب و جنگل‌های متراکم و کیفی ۲۵۰۰ مترمکعب در هر هکتار است، بنابراین اگر متوسط ذخایر آب جنگل‌ها را ۱۵۰۰ مترمکعب محاسبه کنیم، نشان می‌دهد که جنگل‌های شمال کشور قادرند سالانه ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره کنند.

در دهه ۱۳۳۰ مجموع رویشگاه‌های جنگلی ما در هیرکانی ۳.۵ میلیون هکتار اعلام شده بود و آن زمان در مجموع ۱۸ میلیون هکتار جنگل داشتیم، اما امروز جنگل‌های هیرکانی به ۱.۶ دهم میلیون هکتار کاهش یافته یعنی بیش از نیمی از این جنگل‌ها را از دست دادیم و در مجموع اکنون فقط ۱۲ میلیون هکتار جنگل داریم، یعنی ۶ میلیون هکتار جنگل را در طول ۶ دهه اخیر از دست دادیم.

بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری در ۱۵ سال گذشته روزانه حدود ۶۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع خود را از دست داده‌ایم که از این میزان حدود ۲۷۷ هکتار فقط جنگل بوده است، یعنی در ۱۵ سال اخیر یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از جنگل‌ها و یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار مرتع از بین رفت.

همچنین بر اساس اعلام انجمن علمی جنگلبانی کشور، نیمی از جنگل‌های هیرکانی موجود هم جنگل‌های مخروبه اند و به شدت در آستانه فروپاشی قرار دارند، در زاگرس هم ۳۰ درصد جنگل‌ها در معرض خشکی کامل قرار گرفتند و ۱۵ میلیون بلوط را در مدت دو دهه اخیر از دست دادیم، در حالی جنگل‌های خود را از دست می‌دهیم که متوسط سرانه جهانی جنگل ۱۷ صدم هکتار است در حالی که این سرانه در ایران هشت دهم درصد است؛ یعنی سهم ایرانی‌ها از جنگل یک چهارم استاندارد سرانه جهانی است.

بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری در ۱۵ سال گذشته روزانه حدود ۶۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع خود را از دست داده‌ایم که از این میزان حدود ۲۷۷ هکتار فقط جنگل بوده است، یعنی در ۱۵ سال اخیر یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از جنگل‌ها و یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار مرتع از بین رفت

با این حساب ما باید بیشتر از متوسط توجهی که جهان به حفظ جنگل‌ها دارد به حفظ جنگل‌های خود توجه نشان دهیم به خصوص که سرانه هکتار جنگلی که به ایرانیان تعلق می‌گیرد کمتر از ۱۷ صدم هکتار است، در حالی که متوسط تعلق سرانه جنگل در بین ساکنان کره زمین هشت دهم هکتار است یعنی ایرانیان کمتر از یک چهارم مردم ساکن در کره زمین از جنگل سهم دارند پس ما باید دستکم چهار برابر بیشتر از متوسط توجه جهانی به حفظ رویشگاه‌های جنگلی خود در هیرکانی، ارسباران، زاگرس، توران و سواحل خلیج فارس و دریای عمان بیندیشیم.

همین موضوعات بود که موجب شد تا طرح تنفس جنگل مطرح شود و بعد از بررسی‌های علمی و کارشناسی این طرح از اواخر سال ۱۳۹۵ به اجرا گذاشته شد، بر اساس آن در پایان سال سوم اجرا، هرگونه بهره‌برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل‌های کشور ممنوع شد و دولت نیز مجاز به تمدید قراردادهای طرح‌های جنگل‌داری که مدت اجرای آن به اتمام می‌رسد، نیست که چندی پیش سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری اعلام کرد که این طرح طبق قانون برنامه ششم توسعه به مدت پنج سال عملیاتی شود و در صورت نیاز در برنامه هفتم توسعه نیز تمدید خواهد شد.

بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری سالانه ۵۵۰ هزار متر مکعب چوب از جنگل‌های شمال تا قبل از اجرای طرح تنفس برداشت می‌شد که برابر با حدود یک سیزدهم نیاز صنعت کشور بوده است که اکنون بسیار کاهش یافته است و یا به طور کامل متوقف شده است.

به این ترتیب با اجرای طرح تنفس جنگل‌ها دیگر خبری از قاچاق چوب نیست اما این همه ماجرا نیست چراکه به گفته حمیدرضا فرجی معاون صعنت کارخانه چوب و کاغذ مازندران همچنان قاچاق چوب در این شهرستان رخ می‌دهد و همین امر سبب شده تا چوب به دست این کارخانه نرسد و کار به جایی برسد که در حال حاضر این کارخانه به میزان شش ماه چوب دپویی برای مصرف دارند که آن هم چوب به اصطلاح توباغی (درخت باغ) است.

چرا سراغ واردات چوب نمی‌رویم؟

به گفته فرجی به دلیل مشکل درختان جنگل‌های هیرکانی سیستم پوست کنی وجود ندارد و اگر هزینه تمام شده چوب وارداتی پایین باشد مشکل این کارخانه تا حد زیادی حل می‌شود. همچنین تنها گونه که منطبق با طراحی این کارخانه است چوب صنوبر است.

معاون صنعت کارخانه چوب و کاغذ مازندران می‌گوید: ظرفیت تولید این کارخانه ۱۷۵ هزار تن است که به دلیل عدم به روز رسانی دستگاه‌های آن و به دلیل مهاجرت متخصصان و مهندسان این صنعت به دلیل کمبود مزایای کافی ظرفیت این کارخانه حداکثر ۱۵۰ هزار تن است.

وی درباره اجرای طرح تنفس جنگل‌ها نیز گفت: میزان مصرف چوب روزانه ما هزار و صد تن است و در حال حاضر مطالبه از سازمان جنگل‌ها برای دریافت چوب به جایی نرسیده است، با اجرای این طرح نیز چوب‌ها قاچاق می‌شوند و به دست ما نمی رسند و متأسفانه جنگل رها شده است این در حالی است که بسیاری از کشورها با صنعت چوب درآمدزایی می‌کنند.

فرجی با اشاره به اینکه در حال حاضر تولید چیپس چوب و ورود آن به واحد خمیرسازی، پساب ۱۵ برابری دارد افزود: یکی دیگر از مشکلات ما هزینه‌های چندباره برای جلوگیری از مشکلات زیست محیطی ناشی از پساب صنعتی است.

وی با اشاره به اینکه صنایع چوب و کاغذ مثل نگین است گفت: در حال حاضر به روز رسانی ماشین آلات این کارخانه به ترتیب دو و چهار و نیم میلیون یورو سرمایه نیاز دارد و اگر بخواهیم به سراغ برندهای اروپایی برویم این مبلغ را باید دوبرابر کنیم. صنایع چوب و کاغذ مانند نگین است و اگر سرمایه گذاری بر روی آن صورت نگیرد نفس آخر خود را می‌کشد.

به این ترتیب در حال حاضر کاغذ تحریری که در کارخانه چوب و کاغذ مازندران تولید می‌شود، بیشتر مناسب کتاب‌های درسی است و این کارخانه فعلاً نمی‌تواند نیاز صنعت نشر به کاغذ را برطرف کند و ما تا خودکفایی در تولید کاغذ فاصله زیادی داریم اما همین میزان هم نعمت است.