محیط زیست خوزستان را بدون درنگ دریابیم(دکتر آرمان شیرمردی)

واقع شدن کشور ایران در قلمرو و کمربند آب و هوای خشک جهانی با میانگین بارندگی سالانه حدود ۲۵۰ میلیمتر و قرار داشتن قریب به ۹۰% از گستره سرزمین ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و با حرکت ایران به سمت بیابانزایی، سالانه مقدار ۵۰ هزار هکتار بر بیابانهای کشور افزوده میشود.

بطوریکه در حال حاضر از ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت ایران مقدار ۳۲ میلیون هکتار آن در محدوده بیابانی قرار داشته که حدود ۷ میلیون هکتار آن در کانون بحرانی است و مع الاسف کانونهای استان در قسمت بحرانی قرار گرفتهاند، مضاف بر این یکی دیگر از کانون های بحرانزا در آلودگی هوای استان در کشورهای همسایه جنوب و جنوب غربی واقع گردیده که با توجه به اقلیم صحرایی، خشک و سوزان محدوده جغرافیایی شبه جزیره با لحاظ تغییرات اقتصادی اجتماعی، سیاسی در منطقه و آشفتگیهای اجتماعی ناشی از تحولات سیاسی به بحران آلودگی خارج از مدیریت ایران دامن زده و مشکلات عدیدهای را بر زیست بوم خوزستان تحمیل نموده است.
از دیرباز راهبرد پیشگیری از عوارض و تنش های خشکسالی، استفاده از رفتارهای هیدرولوژیکی و ویژگیهای طبیعی عرصههای مختلف در هر منطقه، راهکارهای بومی مناسبی را در مقابله با تنشها و عوارض خشکسالی ها یافته و با کار بست آنها در چرخه زندگی با تعدیل تنش ها روزگار سپری نمودند.
اما در حال حاضر با اتکاء به قدرت ویرانگر تکنولوژی و استیلا بر طبیعت و استفادههای بیرویه و حریصانه از منابع محدود طبیعی بدون توجه به توان طبیعت منطقه با انحراف بستر رودخانه ها، تغییر حوضههای آب زیر در پایین دست و ده ها برداشت و دستکاری های حریصانه، لوازم و مکانیسم تشدید در توسعه کانون های بحران زا و تولید آلاینده ها را فراهم و هرازگاهی با وزش بادهای قالب، باران خاک را روانه منطقه نموده و عرصه حیات و زیستن را برای مردم به مخاطره انداخته است.
از سوی دیگر مشکل ریزگردها قریب به یک دهه و اندی شروع و مشخصا” محیط زیست خوزستان را تحت تاثیر قرار داده و علی رغم سپری شدن تعداد ۵ برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی، عمرانی (عمومی) کشور توجه چندانی به پدیده ریزگردها نشده و با مرور زمان به دامنه و شدت آن افزوده که علاوه بر تهدید بهداشت و حیات شهروندان، زیانهای جبران ناپذیر اقتصادی بر اقتصاد استان تحمیل نموده است و متاسفانه در هر بار باران خاک مسئولان در موضع انفعال با اقدامات جزئی و تسکینی با تعطیلی اماکن آموزشی و … از کنار مشکل گذشتند، در صورتیکه در کنار مدیریت بحران می بایست مدیریت پیشگیرانه یا مدیریت ریسک با اولویت خاص در دستور کار قرار داده می شد تا با مطالعه و تدوین برنامه و اجرای آن به مهار مشکل لااقل در کانون های داخلی اقدام مینمود. لذا در راستای پیشگیری معضل حیاتی مزبور پیشنهاداتی شامل دو بخش اقدامات کوتاه مدت و بلندمدت به شرح ذیل جهت اطلاع و بهره برداری درج میگردد.
۱- به عنوان اقدامی آنی تجهیز سازمان هواشناسی مرکز استان به فناوری و روزآمد و جلب مشارکت سازمان هواشناسی بین المللی جهت تبادل اطلاعات آب و هوایی و دستیابی دقیق با حداقل خطا وضعیت آب و هوا جهت مدیریت تناقضهای موجود.
۲- تفویض اختیار به مدیر کل ستاد بحران استانداری در مواقع وضعیت بحرانی آب و هوا جهت تسریع در تصمیمگیری و اطلاع رسانی بموقع که نیاز به تعطیل اجباری اماکن ضروری استان میباشد.
۳- نصب ایستگاههای سنجش آلودگی هوا در سطح شهر به منظور پایش آلودگی هوا جهت شناسی و آنالیز منابع آلوده کننده و همچنین اطلاع شهروندان از وضعیت.
۴- الزام و اجبار صنایع آلوده کننده هوا که در حریم شهر اهواز واقع شدهاند به نوسازی صنایع و کاهش آلاینده ها و اخذ گواهی از استانداردهای بین المللی.
۵- الزام صنایع بزرگ واقع در محدوده شهر اهواز به اجرای ۲۵% از عرصه محیط کارخانه به فضای سبز براساس قوانین ذیربط و مشارکت آنها در توسعه و گسترش فضای سبز شهر.
۶- تامین و تخصیص اعتبار از محل منابع ملی و درج ماده و یا تبصره در قانون برنامه ششم عمرانی کشور به منظور مطالعه و تدوین برنامه و پروژه های پیشگیرانه کانون های بحران زا داخلی و رصد مستمر کانون ها.
۷- تامین مالی ستاد بحران استانداری بمنظور حمایت های مالی و درمانی حادثه دیدگان و جبران خسارات وارده ناشی از آلودگی موارد اورژانس در کوتاه مدت.
۸- تجهیز سازمان آب و برق خوزستان به ماشین آلات و تجهیزات مربوط به تعمیر و نگهداری تاسیسات و شبکه های انتقال و توزیع در معرض آلودگی و مطالعه جهت بازنگری در روش ها بمنظور استفاده از روش های مدون روز در راستای افزایش ضریب پایدار نیروی برق در مواقع بحرانی.
۹- با توجه به اینکه اکثر شبکه آب و فاضلاب شهرهای استان و اهواز از سیستم فنی تحت فشار استفاده میشود، تجهیز آنها با ژنراتورهای اضطراری و سایر ماشین آلات و تجهیزات مرتبط با مدیریت بحران در مواقع مورد نیاز.
۱۰- احداث و افزایش منابع ذخیره آب در سطح شهر خصوصا در کانون های جمعیتی شهر.
۱۱- با توجه به شرایط جغرافیایی استان مطالعه جهت تعویض شبکه هوایی توزیع نیروی برق شهر اهواز و استان به شبکه زیرزمینی بمنظور افزایش ضریب پایداری، کاهش تلفات و جلوگیری از دست برد انشعابات غیرمجاز.
۱۲- مطالعه پیرامون اجرای طرح فوری و آنی مالچ پاشی، و امکان ریگ فرش و کاشت گیاهان بوتهای و نهال کاری کانونهای بحران زا.
۱۳- احداث تصفیه فاضلاب شهرهای اهواز، سوسنگرد، بستان، آبادان و خرمشهر و مطالعه پیرامون استفاده از بازچراخانی آب آنها به هورهای منطقه که در جریان خشکسالی ها تحت تاثیر قرار گرفته اند.
۱۴- با توجه به وسعت و وخامت موضوع ریزگردها، جهت رسیدگی به معضل نیاز به نگاه ملی و تشکیل ستاد ملی پیگیری با مشارکت نمایندگان درگیر در مشکل ریزگردها.