ضرروت اجماع جهانی برای نجات محیط زیست/ سهم عمده مشعل های نفتی در تولید گازهای گلخانه ای

احمدرضا لاهیجان زاده در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا درباره ۱۵ خرداد روز جهانی محیط زیست اظهار کرد: نامگذاری این روز به دهه ۷۰ میلادی و مشکلات ناشی از توسعه شتابان در کشورهای در حال توسعه در آن زمان بازمی گردد، که جامعه جهانی با نامیدن یک روز به نام محیط زیست سعی در فرهنگسازی برای حفظ آن دارند.
وی افزود: شاید در آن مقطع زمانی، ضرورت توسعه پایدار و انطباق توسعه با ظرفیت های محیطی و منابع تامین کننده زیرساخت های اقتصادی (آب و هوا و خاک) به مفهوم فعلی قابل لمس نبود زیرا هنوز بسیاری از کشورها از جمله ایران با چالش های کنونی مواجه نبودند به همین دلیل است که در کشور ما توسعه با همان تفکر ۵۰ سال پیش آمریکا و اروپا ادامه داشت.
لاهیجان زاده اظهار کرد: روز جهانی محیط زیست به ما هشدار می دهد که بی توجهی به مسائل محیط زیست در توسعه جهانی، تاثیرات جهانی خواهد داشت و هیچ کشوری نمی تواند تصور کند که در محدوده مرزهای سیاسی و جغرافیایی خود مجاز به انجام هر گونه اقدامی خواهد بود زیرا اثرات آن منجر به بحران های زیست محیطی در مقیاس جهانی است.
وی افزود: اجماع جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای نمونه بارز و مصداق یک هم اندیشی جهانی است که حاصل آن توافقنامه اخیر در پاریس بوده و اغلب کشورهای دنیا به آن متعهد شده اند، باوجودی که رئیس جمهوری آمریکا در حال ایجاد خدشه در این توافقنامه است اما کشورهای هم پیمان آمریکا نیز این مساله را تقبیح کرده اند زیرا مبحث محیط زیست یک مبحث جهانی است و اثرات آن کل حیات بشر را تحت الشعاع قرار می دهد.
لاهیجان زاده با اشاره به ابلاغ تعهد کشور ایران به توافقنامه کاهش گازهای گلخانه ای از سوی معاون اول رئیس جمهوری در سال ۹۵ گفت: تعهد ایران کاهش چهار درصد از حجم گازهای گلخانه ای تولیدی است که در صورت رفع تحریم ها و امکان بهره گیری از تکنولوژی های نوین هشت تا ۱۲ درصد قابل دستیابی است.
وی با بیان اینکه حجم عمده ای گازهای گلخانه ای ناشی از سوختن گازهای همراه نفت است، تاکید کرد: وزارت نفت مکلف شد تا پایان برنامه ششم توسعه عمده گازهای همراه نفت، که هم اکنون در حال سوختن است، را جمع آوری و برای تولید انرژی استفاده کند.
لاهیجان زاده تصریح کرد: هم اکنون تنها در محدوده فعالیت های شرکت مناطق نفتخیز جنوب روزانه حدود ۸۰۰ میلیون فوت مکعب گاز همراه نفت سوزانده می شود، که باید به آن میادن غرب کارون و استان های نفتخیز دیگر همچون بوشهر، ایلام کهگیلویه را نیز اضافه کرد که در صورت اجرای طرح، حجم عمده ای از گازها کاهش می یابد.
وی اظهار کرد: فاز دوم طرح آماک (طرح جمع آوری گازهای همراه نفت) برای جمع آوری ۱۰ میلیون فوت مکعب گاز اسیدی در ماه های اخیر به بهره برداری رسید، اما مشعل های (فلرهای) زیادی در اطراف اهواز، امیدیه و رامشیر همچنین جاده اهواز به خرمشهر وجود دارند که گازهای همراه نفت از آنها متصاعد می شود و مشمول طرح آماک نمی شوند.
لاهیجان زاده صنایع پتروشیمی، نیروگاه ها، سوزاندن پسماندهای شهری و کاه و کلش مزارع و سوزاندن مزارع و پسماندهای نیشکر را نیز از منابع تولید کننده گازهای گلخانه ای در خوزستان عنوان کرد.
وی با اشاره به لزوم تحقق تعهد ایران به کنوانسیون های بین المللی بعد از تصویب مجلس، تاکید کرد: از سوی دیگر نادیده گرفتن مسائل زیست محیطی در کشور منجر به خسارت بزرگ اجتماعی، مهاجرت گسترده و مشکلات عدیده شهرنشینی و از بین رفتن منابع حیاتی شده است، بنابراین دیگر هیچگونه فرصتی برای کسب تجربه مشابه وجود نداشته و عملا کشور از لحاظ نابودی منابع وارد مرحله بحرانی شده و به یک اجماع تمام عیار ملی میان دولت، مجلس و قوه قضائیه برای اعمال قانون و جلوگیری از هر گونه تخریب و بعضا زیاده خواهی ها نیاز است.
لاهیجان زاده اظهار کرد: همه مردم، مسئولان، انجمن های مردم نهاد و همه دلسوزان محیط زیست برای حفظ حیات خود به میدان آمده و سیاست های نادرست قبلی متوقف و توسعه بر اساس واقعیت های داخلی انجام شود.

*تب سدسازی در خوزستان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین تصریح کرد: متاسفانه تصمیم برای حفاظت از محیط زیست به صورت عملی و واقعی در زمانی اتفاق افتاده که بسیاری از منابع و ثروت های کشور از دست رفته و جبران برخی از آنها غیرممکن یا نیازمند صرف هزینه های گزاف و زمان طولانی است.
وی از بین رفتن میلیون ها هکتار از جنگل های کشور طی ۴۰ سال گذشته، افت شدید آب های زیرزمینی در بسیاری ازدشت ها، خشک شدن مساحت بزرگی از اکوسیستم های تالابی، کاهش چشمگیر آورد رودخانه ها به دلیل سوءمدریت منابع آب، آلودگی منابع پذیرنده نظیر آب، خاک و هوا، آلودگی هوای کلانشهرها، رشد لجام گسیخته شهرنشینی و حاشیه نشینی در بسیاری از شهرهای بزرگ و متوسط ، کاهش چشمگیر گونه های حیات وحش، از بین رفتن باغات در حاشیه شهرها، مواجه شدن با پدیده هایی همچون کوه خواری، جنگل خواری و ساحل خواری و… را از جمله مهم ترین نمونه های چالش محیط زیست در کشور نام برد و افزود: بروز این مسائل ناشی از نادیده گرفتن حقوق محیط زیست و نگرش صرفا اقتصادی و کوتاه مدت به فعالیت های توسعه ای و عمرانی در کشور است.
لاهیجان زاده با اشاره به منابع غنی خوزستان از جمله آب، خاک حاصلخیز و منابع نفت و گاز گفت: این امکانات زیرساختی باعث شده است آسیب بیشتری ناشی از توسعه و اجرای طرح های بزرگ عمرانی متوجه خوزستان شود، به طوری که می توان این استان را الگویی از توسعه ناپایدار در کشور توصیف کرد؛ اگر چه برخی از اقدامات توسعه ای در استان های بالادست (اجرای طرح های آب بر و سدسازی و انتقال آب) در این شرایط دخیل و مکمل بوده اند اما نادیده انگاشتن الزامات زیست محیطی در داخل استان نقش بسیار موثری در اتفاقات ناگوار زیست محیطی خوزستان داشته است.
وی اظهار کرد: وجود آب فراوان سیاست گذاران را به احداث سدهای بزرگ ترغیب کرده که حاصل آن در ۳۰ سال گذشته ساخت بزرگترین سدهای دنیا و کشور به لحاظ حجم و ارتفاع بر روی تمامی رودخانه های استان بوده است که می توان از آن به عنوان ‘تب سدسازی’ نام برد.
لاهیجان زاده اضافه کرد: سدسازی بی رویه منجر به ایجاد هزاران کیلومتر دریاچه سد در خوزستان شده که علاوه بر تبخیر گسترده، مساحت زیادی از جنگل های زاگرس و میراث فرهنگی را به زیر آب برده و ده ها هزار نفر از روستائیانی که روزی در تامین زندگی خودکفا بودند تبدیل به حاشیه نشین شهرها کرده که مشکلات زیاد اقتصادی و اجتماعی نیز در پی آن بوجود آمده است.

* تحقق ۵۰ درصد ظرفیت نیروگاه های برقابی
این مقام مسئول یکی از اهداف بزرگ سدسازان را تولید انرژی برقابی عنوان کرد و گفت: کاهش آورد رودخانه های خوزستان باعث شده که ۵۰ درصد ظرفیت تولید برق در سدهای استان، محقق شود.
وی توضیح داد: به دلیل لجام گسیختگی در مدیریت آب و اجرای طرح هایی همچون انتقال آب از سرشاخه ها (انتقال آب میان حوضه ای) و همچنین استقلال شرکت های آب منطقه ای هر استان و صدور مجوز بی شمار برداشت آب در طول مسیر رودخانه در استان های بالادست بدون توجه به شرایط پایین دست، هم اکنون شرایط به گونه ای است که ظرفیت تولید برق از سدهای احداث شده، ۵۰ درصد ظرفیت نصب شده شده است.
لاهیجان زاده به سد گتوند در خوزستان نیز اشاره کرد و افزود: این سد بدون توجه به نظرات کارشناسی و علمی ساخته شده که اکنون تبدیل به یک مشکل ملی شده و اگر به صورت جدی مدریت نشود تهدید کننده ۳۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی پایین دست خواهد بود.
وی احداث سد کرخه را نیز یادآور شد و اظهار کرد: ظرفیت این سد بیش از پنج میلیارد مترمکعب است، این در حالیست که رودخانه کرخه در بهترین شرایط در حدود پنج میلیارد مترمکعب آبدهی دارد و تا سال ها امکان آبگیری این سد وجود نداشت، به طوری که در ۱۰ سال اخیر آورد این رودخانه به ۱٫۵ تا ۲٫۵ میلیارد مترمکعب رسیده بود، به طوری که اگر سیلاب های سال ۹۴ نبود، معلوم نبود شرایط هورالعظیم و صدها هزار هکتار اراضی کشاورزی حوضه کرخه چه اتفاقی می افتاد.
لاهیجان زاده تاکید کرد: فعالیت های گسترده صنعت نفت در سطح زیادی از خوزستان که توام با آلودگی هوا و خاک است، طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی و مشکلات ناشی از زهاب ها و سوزاندن مزارع نیشکر، ورود زهاب های ناشی از طرح ۵۵۰ هزار هکتاری کشاورزی در آینده نزدیک، آلودگی ناشی از صنایع پتروشیمی در ماهشهر، ورود فاضلاب های شهری به کارون، تامین نشدن حقابه تالاب های بزرگ استان همچون هورالعظیم و شادگان همچنین ظهور پدیده ریزگردها در ۱۰ سال گذشته از جمله نادیده گرفتن محیط زیست در دایره توسعه کشور و استان بوده است.

*امیدهای محیط زیستی
مدیرکل محیط زیست خوزستان در ادامه با اشاره به اقداماتی که در سال های اخیر انجام شده اظهار کرد: در کنار همه اتفاقاتی که در چند دهه گذشته در حوزه محیط زیست جهانی و کشور رخ داده اما در سال های اخیر ارتقای آگاهی عمومی و تغییر در فرآیندهای تصمیم گیری امیدواری هایی برای بهبود وضعیت و خروج از شرایط گذشته بوجود آورده که از مهمترین این اتفاقات سخنرانی رهبری در اسفند ۹۳ و ابلاغ سیاست های زیست محیطی نظام توسط رهبری در سال ۹۴ است که چراغ راه برنامه های کلان و توسعه کشور است.
وی با اشاره به طرح بسیاری از مسائل زیست محیطی در برنامه ششم توسعه، افزود: تصویب لایحه های آلودگی هوا، حفاظت از تالاب ها، حمایت از محیط بانان و لایحه حفاظت از خاک در مجلس شورای اسلامی نیز بارقه امیدی از قانونمند شدن حوزه محیط زیست در برنامه های توسعه ای بوجود آورده است.
لاهیجان زاده همچنین گفت: پارسال ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای حل معضل آب و فاضلاب و یک هزار میلیارد تومان برای مقابله با ریزگردها در خوزستان اختصاص یافته و برای نخستین بار ردیف اعتباری برای احیای رودخانه کارون نیز مصوب شده است که اثر آن را سال ها بعد خواهیم دید.
وی از رده خارج شدن واحد صنعتی آلاینده ‘کلرآلکالی’ و احداث سیستم تصفیه فاضلاب پتروشیمی بندر امام و چند طرح کنترل آلودگی آب و هوا در پتروشیمی ها، موافقت وزارت نیرو با تامین بخشی از حقابه تالاب شادگان از رودخانه کارون و پیشرفت ۷۰ درصدی طرح انتقال آب کارون به این تالاب، آبگیری بیش از ۷۵ درصد تالاب هورالعظیم، رهاسازی آهو و انتقال گوزن زرد به مناطق حفاظت شده، برنامه ریزی برای احیای تالاب های میانگران و بامدژ با همکاری سازمان آب و برق خوزستان را از دیگر اقدامات در سال های اخیر عنوان کرد.
بر اساس این گزارش، پنجم ژون (۱۵ خرداد) روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه های زیستی جانوری، به‌عنوان ‘روز جهانی محیط زیست’ نامگذاری شده است. شعار سال ۲۰۱۷ روز جهانی محیط زیست ‘من با طبیعتم’ معرفی شده است.
۱۶ تا ۲۲ خرداد نیز به عنوان هفته ملی محیط زیست نامیده شده است.
۷۱۵۱/۶۰۶۴
خبرنگار: نادره وائلی زاده** انتشار دهنده: محسن بهاروند