صعود ۳۵پله‌ای رتبه تولید علم ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: امروز در چهل و پنجمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران قرار داریم و با نگاهی به گذشته می‌توان برکات این انقلاب عظیم اسلامی را در کشور مشاهده کرد.

وی گفت: این خیزش اسلامی دستاوردهای فراوانی برای ملت بزرگ ایران به ارمغان آورده است که از جمله آنها پیشرفت‌های بزرگ علمی و فناوری در عرصه‌های مختلف از جمله «علم»، «سلامت و بهداشت»، «امنیت»، «اقتصاد»، «صنعت» و «قانون‌گذاری» و … بوده است.

فاضل زاده گفت: همانگونه که رهبر معظم انقلاب بارها در بیاناتشان تاکید داشته اند، دانش و علم، به یک ملّت و به یک کشور اقتدار و قدرت می‌دهد، و انقلاب و حرکت عظیم انقلابی کشور و حاکمیّت تفکّر انقلابی و اسلامی بود که کشور را حرکت داد و پیش برد و باعث شد امروز جمهوری اسلامی ایران با ۳۵ پله صعود از رتبه ۵۲ در ابتدای پیروزی انقلاب به رتبه ۱۷ در تولید علم دست یابد. همچنین تولید علم ایران اکنون نسبت به اول انقلاب اسلامی ایران بیش از ۱۵۰ برابر شده است.

وی افزود: روند تولید علم ایران در سالهای پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در پایگاه معتبر بین المللی وب آو ساینس نشان می‌دهد در بیست سال اول انقلاب، میزان تولید علم ایران در حال افزایش بوده است به طوری که سهم ایران در سال ۱۹۸۰، ۰۴/۰ (چهار صدم) درصد بوده و در سال ۱۹۹۹ به ۱/۰( یک صدم) رسیده است. در نمودار ۱، تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول انقلاب اسلامی نشان داده شده است.

رئیس مؤسسه ISC ادامه داد: همچنین بررسی تولید علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در طول ۲۰ سال اخیر نیز نشان داد، میزان تولید علم همچنان درحال افزایش است. به گونه‌ای که در سال ۲۰۰۳، سهم تولید علم کشور در دنیا در حدود ۲۷/۰ درصد بوده است و در سال ۲۰۲۲، به ۹۳/۱ (یک و نود و سه صدم) درصد رسیده است.

وی گفت: در این بازه بیست ساله شاهد رشدی قریب به ۱۶ برابری در تولیدات علمی کشور و ارتقا جایگاه ۲۳ پله‌ای در تولید علم هستیم. نمودار ۲، تعداد مقالات کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۳-۲۰۰۳) را نشان می‌دهد.

نمودار ۱. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول انقلاب اسلامی

نمودار ۲. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

جدول ۱. رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان

تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف

رئیس موسسه ISC گفت: در تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی کلان که شامل ۶ حوزه موضوعی است، بیشترین سهم را حوزه‌های موضوعی «علوم طبیعی» و «مهندسی و فناوری» داشته اند که به ترتیب ۳۷.۷۴ درصد و ۳۰.۶۱ درصد از کل انتشارات ایران را شامل می‌شوند. کمترین سهم را حوزه هنر و علوم انسانی با ۰.۰۸۰ درصد داشته است. نمودار ۳ سهم حوزه‌های موضوعی را نشان می‌دهد.

نمودار ۳. تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

افزایش چند برابری تولیدات در حوزه‌های موضوعی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی

فاضل زاده گفت: در جدول ۲ تعداد تولیدات علمی در سال اول پیروزی انقلاب اسلامی (۱۹۸۰) و نیز در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی نشان داده شده است. همان طور که قابل مشاهده است، تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در تمام حوزه‌های موضوعی افزایش داشته است.

جدول ۲. میزان تولیدات علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی خاطر نشان کرد: نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول انقلاب اسلامی تاکنون در جدول ۳ قابل مشاهده است. حوزه موضوعی «علوم بهداشتی و پزشکی» با افزایش ۲۷۹ برابری، بیشترین رشد تولید علم را نسبت به حوزه‌های موضوعی دیگر داشته است و حوزه موضوعی «علوم کشاورزی و دامپزشکی» با افزایش ۸۴ برابری در میان حوزه‌های موضوعی دیگر کمترین رشد را داشته است.

جدول ۳. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول انقلاب اسلامی تاکنون

رئیس موسسه ISC گفت: در بیست سال اخیر، حوزه موضوعی «هنر و علوم انسانی» با افزایش ۶۸ برابری بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است. جدول ۴ افزایش تولیدات علمی را در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)، نشان می‌دهد.

جدول ۴. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

وی خاطر نشان کرد: جدول ۵ رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی «مهندسی و فناوری»، و «علوم کشاورزی و دامپزشکی» با رتبه ۱۳ و ۱۶ در بین کشورهای جهان بوده است.

جدول ۵. رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

فاضل زاده افزود: تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سالهای ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ در پایگاه وب آو ساینس در جدول ۶ قابل مشاهده است. حوزه موضوعی «علوم طبیعی» و «مهندسی و فناوری» بیشترین تعداد استناد را به خود اختصاص داده است. همچنین شاخص هرش (H-Index) جمهوری اسلامی ایران برابر ۴۶۵ است.

جدول ۶. تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی افزود: جدول ۷ رتبه استنادی کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی «مهندسی و فناوری»، «هنر و علوم انسانی» با رتبه ۱۲ و «علوم کشاورزی و دامپزشکی» با رتبه ۱۳ در بین کشورهای جهان بوده است.

جدول ۷. رتبه استنادی کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی