صحنه هنرنمایی طبیعت در دامنه «کوه سبلان»
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها- نسرین آذرکیش: «مشگین‌شهر» از جاذبه‌های محبوب گردشگری در عصر حاضر است که توانسته با طبیعت بکر خود و مناطق تاریخی که دارد میلیون‌ها گردشگر و مسافر را در طول فصول پذیرا باشد.
مشگین‌شهر سومین شهر بزرگ استان اردبیل در ایران است که در ۲۹۵ کیلومتری تبریز از راه اردبیل، در ۱۶۸ کیلومتری تبریز از راه اهر واقع شده و از شمال به شهرستان مغان، از جنوب به رشته جبال سبلان، از شرق به شهرستان اردبیل و کشور شوروی سابق و از باختر به شهرستان اهر متصل شده است.
«خیاو» یا «خیوو»، نامی است که باستان‌شناسان آن را به عنوان اصلی‌ترین نام مشگین‌شهر، معرفی کرده‌اند اما در دورانی از تاریخ اسلام نیز این شهر به «میمند»، شناخته می‌شد، این در حالی است که در دوران حکومت سلجوقیان و اتابکان آذربایجان، مشگین‌شهر به «وراوی»، شهرت داشت.
مورخان معتقد هستند که در اواسط قرن یازدهم میلادی، پس از پیروزی «آلپ ارسلان» بر حاکمان گرجستان و مسلمان شدن وی، این شهر را به یکی از حاکمان وقت به نام «بیشکین»، بخشید و از آن پس این شهر در گویش مردم محلی، به نام وی شهرت یافت و سرانجام در زمان حکومت پهلوی دوم، نام «خیاو» که در لغت به معنای محلی پر از آب و درخت گفته می‌شود، به «مشگین‌شهر» امروزی تغییر یافت و تا به امروز ماندگار است.
این شهرستان دارای آب و هوای چهار فصل بوده و از نعمت طبیعت خدادادی بهره مند می‌باشد و اکثر مردمان آن به باغداری و دامداری سنتی و صنعتی و زنبورداری و کشت و زرع می‌پردازند.
مشگین‌شهر یکی از مهمترین قطب‌های تولید انگور در ایران به شما می‌رود و انگورهای تولیدی در این منطقه عموماً متعلق به ارقام کشمشی و سفید بی‌دانه است، همچنین عسل سبلان نیز از مرغوب‌ترین عسل‌های کشور می‌باشد, عسل‌هایی که از گرده‌های بیش از ۴۰ گل و گیاه مختلف تولید می‌شوند و هر ساله هم خیل عظیمی از مسافرها از همین عسل‌های طبیعی خرید می‌کنند.
این شهر گردشگری دارای ۹ چشمه آبگرم طبیعی، ۱۱ مجتمع آبدرمانی، آبشار، مناظر صخره‌ای، رودخانه، دشت، بیشه زار، جنگل و… است و مقصدی جذاب برای دوستداران طبیعت به شمار می‌رود. ۶۰۰ اثر تاریخی و باستانی، بی‌نظیرترین پل معلق خاورمیانه و سایت‌های پرواز پاراگلایدر قابل استفاده برای گردشگران نیز باعث شده تا مشگین‌شهر مقصدی ایده‌آل برای ماجراجویی و گشت و گذار در ایام تعطیل محسوب شود.
ما در این گزارش به معرفی برخی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان جهت آشنایی مسافران و گردشگران می‌پردازیم که برای سیر و سیاحت به دنبال طبیعت بکر با تاریخ کهن هستند.
پل معلق مشگین‌شهر؛ مرتفع‌ترین پل کابلی خاورمیانه
وجود مرتفع‌ترین و بزرگترین پل کابلی در پارک جنگلی مشگین‌شهر این شهرستان را توریستی کرده است که در فصل‌های تابستان و بهار پذیرای گردشگران داخلی بسیار زیادی است.
این پل در تاریخ بیست و ششم اردیبهشت سال ۱۳۹۴ با حضور آقای مسعود سلطانی فر -رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران- رونمایی شده و توانسته به یکی از جاذبه‌های پرطرفدار اردبیل تبدیل شود.
پل معلق در ارتفاع ۸۰ متری از رودخانه «خیاوچای» ساخته شده که عرض این پل ۲ متر و طول آن به ۳۶۵ متر می‌رسد و ناگفته نماند که امنیت پل در مقیاس جهانی است و مقاومت بالایی دارد به گونه‌ای که در روزهای تعطیل ۳ هزار نفر می‌توانند از آن عبور کنند.
بخش هیجان‌انگیز پل معلق بخش شیشه‌ای آن است بخش‌هایی از این پل با شیشه‌های نشکن ساخته شده است تقریباً تمام کسانی که به این بخش می‌رسند ترس را تجربه می‌کنند احساس ناامنی و ترس از شکست شیشه بخشی از احساساتی است که در این لحظه به سراغ گردشگران می‌رود.
هیجان دیگر که در این مکان وجود دارد زیپ لاین پل معلق است که بیشتر جوانان را به سوی خود می‌کشاند.
در کنار این پل تالارهای پذیرایی، ورزش‌های هوایی، اسب و دوچرخه سواری، رستوران گردان و بازارچه‌های صنایع‌دستی، شهربازی، پاراگلایدر، هارد سافت (پرش از ارتفاع بر روی تشک بادی) و دیگر امکانات مختلف تفریحی قرار دارد که به عنوان بزرگترین پروژه گردشگری استان اردبیل از آن یاد می‌کنند.
شهریئری؛ آثار به جا مانده از عصر آهن
محوطه باستانی معروف به «شهریئری»، در ۶۵ کیلومتری اردبیل و ۳۱ کیلومتری شرق مشگین شهر و در یک کیلومتری شمال روستای «پیرازمیان» و در کنار رودخانه قره سو واقع شده است و برای اولین بار سی و پنج سال پیش توسط هیأت باستان شناسی انگلیسی با ریاست «چارلز برنی» کشف شد، وی معتقد بود که عمر برخی از آثار تا هزاره سوم قبل از میلاد یا عصر آهن نیز می‌رسد.
وسعت این منطقه تاریخی ۴۰۰ هکتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشاتپه تشکیل می‌شود، قدمت قلعه و معبد به ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشا تپه به ۷ هزار سال پیش از میلاد می‌رسد.
نیایشگاه اصلی منطقه شهریئری که از زیر خاک بیرون آمد، شامل بیش از ۳۰۰ سنگ افراشت با ارتفاع‌های مختلف از ۳۵ تا ۲۵۰ سانتیمتر با شکل‌های انسانی هستند که حاوی صورت آدم، دست و شمشیر هستند و هر یک با لبخند مرموز و چینش قابل‌توجهی در منطقه‌ای به نام معبد گرد هم آمده‌اند.
این سنگ افراشته‌ها با ارتفاع متفاوت ۷۰ تا ۳۶۰ سانتی متری که اکثراً منقوش به اشکال انسان هستند که هر کدام از آنها به‌نوعی بیانگر طبقات اجتماعی مختلف است و به هر فرد وابسته به طبقه اجتماعی که دارد اندازه‌ای متفاوت قائل شده‌اند و طرح انسان‌های حک شده بر روی سنگ‌ها به شکل افرادی دست به سینه و معمولاً بدون دهان است.
این منطقه که وسیع‌ترین منطقه تاریخی استان اردبیل و یکی از با اهمیت‌ترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب ایران است، به شماره ۶۱۶۲ به ثبت آثار ملی رسید.
جهنم دره؛ دیدنی کم نظیر شهرستان مشگین‌شهر
جهنم دره یا شیطان دره یا جهنم دره سی از دیدنی‌های کم نظیر مشگین شهر اردبیل است که در فاصله ۳۵ کیلومتری مشگین شهر و ۲۰ کیلومتری موئیل قرار دارد.
دره‌ای عمیق و خطرناک که دورتادور آن را صخره‌های سنگی زیبایی احاطه کرده و رودخانه خیاوچای در دل آن جریان دارد که به گفته محلی‌ها، شیب تند و مسیر صعب‌العبوری رسیدن به دره و رودخانه، علت نامگذاری منطقه است.
طول این دره حدود ۱۳ کیلومتر است و طبیعت بی نظیر و مسیر نسبتاً سختی دارد ولی زیبایی و آب و هوای عالی آن به ویژه در فصل گرما ارزش این مسیر سخت را دارد.
جهنم دره زیستگاه حیواناتی مثل قوچ و میش و آهو و خرس است و در زمستان آبشارهای یخ زده و قندیل‌های آویزان، و در تابستان طبیعت سرسبز و گل‌های رنگارنگ آن، این منطقه که را به یک منطقه گردشگری جذاب و خاص تبدیل کرده است.
این دره زیبا به یک آبشار دیدنی و پر آب منتهی می‌شود و پوشش گیاهی کم نظیر و گل‌های رنگارنگش عبور از این مسیر سخت را دلچسب و هیجان‌انگیز کرده است.
«قلعه بربر»؛ تلفیقی از معماری صخره‌ای و سازه‌های دست ساز
یکی از بناهای دیدنی و کمتر شناخته شده شهرستان مشگین‌شهر «قلعه بربر» است که در انتهای روستا بربر واقع شده است.
این قلعه تلفیقی از معماری صخره‌ای و سازه‌های دست ساز است و به عنوان مکانی برای دفاع، حمل و نگهداری آذوقه و ابزار آلات جنگی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
شکل این قلعه از طرف شمال شبیه به نمای سر یک انسان است البته این نما به مرور زمان و بر اثر فرسایش‌ها و تخریب‌های صورت گرفته در این قلعه ساخته شده در قرون دوم و سوم هجری قمری، پدید آمده است.
«غارهای بینه‌لر»؛ پناهگاه‌های دستکن بشر
«غارهای بینه‌لر» با ۲۷۰ دهنه غار چند طبقه دست ساز و مربوط به دوران مادها و هخامنشیان یکی از مهمترین آثار باستانی استان اردبیل محسوب می‌شود.
«غارهای بینه‌لر» یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرستان مشگین‌شهر است که در انتهای روستا و در دل باغی بزرگ قرار دارد و بعد از طی مسافت ۲ کیلومتری «غارهای بینه‌لر» خود نمایی می‌کند.
این شاهکارهای معماری و پناهگاه‌های دستکن بشر که با هدف داشتن سر پناهی مطمئن و ایمن ماندن در مقابل حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی به وجود آمده‌اند.
صدها غار در دل صخره‌های مشرف به منطقه سرسبز و پر آب دره اونار چایی و گستره آن تا ارتفاعات منتهی به قله ساوالان که شمارش آنها ناممکن است.
غارهای بینه‌لر مشگین‌شهر در چهار کیلومتری دهکده اونار و پانصد متری روستایی به نام بینه‌لر روستای اونار قرار دارند.
پارک جنگلی؛ جاذبه طبیعی مشگین شهر
«پارک جنگلی» مشگین شهر که به «خیاوچای» مشهور است یکی از مناطق دیدنی و گردشگری مشگین شهر به حساب می‌آید.
این پارک با انبوه درختان برافراشته در حاشیه رودخانه خیاوچایی قرار دارد و با برخورداری از مواهب طبیعی ناب، تفرجگاه ساکنان شهرستان مشگین شهر و مسافران و گردشگران بی‌شماری است.
این پارک دارای جاده ماشین رو بوده که از طرف ورودی جاده قدیم اردبیل به مشگین شهر شروع شده و به میدان سبلان شهر و از طرف دیگر به پارک ولایت منتهی می‌شود.
آواز پرندگان و بوی گیاهان محلی در کنار صدای رودخانه‌ها فضای دلنشینی برای اقامت در این پارک بوجود می‌آورد.
پل معلق و زیپ لاین مشگین شهر که شهرت جهانی دارد بر روی این پارک ساخته شده است و موقع پیاده روی می‌توانید عابرانی را که با ذوق و شوق از روی آن در حال حرکت هستند، ببینید.
در پایین و بالای پارک، ۵ رشته نهر که مخصوص روستاهای اطراف است به موازات خیابان و در دو اطراف آن جاری است که باعث ایجاد چمنزارهای زیبایی در این منطقه شده است.
پارک جنگلی مشگین شهر حدود سه کیلومتر طول دارد که اتصال پارک ولایت که در مجاورت پل معلق قرار دارد بر وسعت این پارک افزوده است.
«شیروان دره»؛ دره‌ای مملو از آبشارها
«شیروان دره» در جنوب شرقی مشگین شهر در لاهرود قرار دارد، این دره مملو از آبشارهای مرتفع و بلندی است که یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری این شهرستان بشمار می‌رود.
این دره بکر و شگفت انگیز مجموعه‌ای متنوع از اشکال فرسایشی همچون دودکش جن، تخت دیو، فرسایش لانه زنبوری، آبشارهای متعدد، چشمه‌های آبگرم و معدنی همچون «شابیل سویی»، دریاچه زیبای «آت گولو» و «جیران‌گولی» را در خود جای داده است.
هر یک از این اشکال در نوع خود بی نظیر بوده و به همراه ویژگی‌های زیست محیطی فضای بسیار مناسبی را برای استفاده زمین شناسان، ژئومورفولوژیست‌ها، گردشگران، ورزشکاران و پژوهشگران فراهم آورده است.
این منطقه از تنوع گیاهی و جانوری غنی برخوردار است و می‌توان آن را یکی از مهمترین زیستگاه‌های حیات وحش ایران دانست که حیواناتی چون کل، بز، خوک، روباه، گرگ، قوچ، میش ارمنی، خرگوش، کبک، قمری و فاخته در آن زندگی می‌کنند و هر سال، پرندگان بسیاری در فصل مهاجرت به آنجا پرواز می‌کنند.
ارتفاع شیروان دره سی ۲۲۰۰ متر از سطح دریا می‌باشد و مساحت آن حدود ۷۵ کیلومتر مربع است.
سبلان؛ دومین کوه آتشفشان خاموش ایران
«قله سبلان» با ارتفاع ۴۸۱۱ متر از سطح دریا عظمت خاصی به منطقه و شهرستان مشگین شهر بخشیده است و پس از دماوند معروف‌ترین کوه آتشفشان خاموش ایران است.
این کوه از نظر ورزش کوهنوردی و یخچال نوردی از کوه‌های مطرح در جهان است و در ایام تابستان هزاران نفر علاقه مند به کوهنوردی از نقاط مختلف جهان و ایران به این کوهستان رو می‌آورند و از مواهب طبیعی آن بهره می‌برند.
این کوه دارای سه قله است که بزرگترین آن سلطان سبلان یا در اصطلاح محلی «سلطان ساوالان» نام دارد و قله‌های دیگر آن کسری و هرم است و در دهانه آتشفشانی «سلطان ساوالان» دریاچه‌ای قرار دارد که حدود ۵ کیلومتر مربع وسعت دارد.
دهانه آتشفشان قیفی شکل این کوه به صورت دریاچه‌ای بسیار زیبا و دل انگیز بوده و وجه تسمیه آن به علت وجود برف‌های دائمی و چشمه‌های جاری آن می‌باشد.
«بقعه شیخ حیدر»؛ پنجمین شیخ طریقت دوران صفوی
مشگین شهر دارای گذشته تاریخی فراوان است که از جمله می‌توان به مقبره شیخ حیدر اشاره کرد که بازدید از این مقبره می‌توان به اطلاعات علمی در مورد گذشته تاریخی مشگین شهر بیافزاید.
مقبره پادشاه اسماعیل اول، اولین پادشاه دوره صفویه در دل باغی سرسبز و با صفا قرار گرفته است که بنایی با ارتفاع حدوداً ۱۸ متر که از خارج با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ معقلی به آیات قرآن در اشکال مختلف و با خطوط کوفی بنایی مزین شده است.
در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن اظهارات گوناگونی ابراز شده است اما در سال‌های اخیر توسط «آقای قوچانی» کارشناس سازمان میراث فرهنگی کشور، کتیبه موجود بر سر در ورودی این برج بازخوانی شده و قدمت آن به سال ۷۳۱ هجری قمری یعنی دوره حکومت «ابو سعید بهادرخان» آخرین حکمران سلسله مغول در ایران نسبت داده شده است.
«قلعه قهقهه»؛ زندان مخوف دوران صفویه
قلعه قهقهه (قاه‌قاه قالاسی) (کهن دژ)، در بخش مرادلو و در نزدیکی روستاهای کنچوبه و قره آغاج کلان، در فاصله ۸۰ کیلومتری شمال مشگین شهر واقع شده است.
قلعه در زمان بابک و صفویه از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و سال‌ها به عنوان خزانه سلطنتی و مهمترین زندان مورد استفاده قرار گرفته است.
وجود زندان صخره‌ای، آسیاب، آب انبار و محل‌های دیده بانی از جمله ویژگی‌های بارز این قلعه به شمار می‌رود.
مشگین شهر با دارا بودن چشمه‌های آبگرم دومین شهر چشمه‌های بهشتی استان اردبیل محسوب می‌شود که سالیانه مسافران و گردشگران زیادی برای گذران تعطیلات این شهر را هدف گردشگری خود قرار داده‌اند.
از جمله مهمترین آب‌های گرم «موئیل سویی»، «قوتور سویی»، «شابیل سویی»، «یل سویی»، «دودوسویی»، «ایلاندوسویی»، «هاوارسویی»، «ملک سویی»، «قینرجه» است که در مورد معرفی آبگرم‌های این شهرستان قبلاً گزارشی تهیه شده است.
این شهرستان از آثار تاریخی دوره‌های مختلف و جاذبه‌های طبیعی و گردشگری فراوانی بهره برده و همه ساله از نقاط مختلف کشورمان و حتی از کشورهای دیگر برای دیدن این آثار و جاذبه‌ها به این شهرستان سفر می‌کنند.
منبع: مهر
