«حماس»؛ پیروز میدان «نبردِ مقبولیت» در جهان عرب
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پس از عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر سال گذشته میلادی و آغاز جنگ تمام‌عیار میان اسراییل و فلسطین تحقیقات بسیاری در رابطه تغییر و تحولاتی که در دیدگاه و مواضع مردم در جهان عرب رخ‌داده صورت‌گرفته است. بسیاری از این پژوهش‌ها با بررسی آرای تعداد زیادی از مردم در کشورهای عربی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا موافقان و مخالفان عملیات طوفان الاقصی را به‌گونه‌ای دقیق و به تفکیک درصد، مشخص کرده‌اند.
در یکی از این نظرسنجی‌ها، هشت هزار نفر از ۱۶ کشور عربستان، قطر، کویت، عمان، یمن، اردن، عراق، لبنان، فلسطین، مصر، سودان، لیبی، الجزایر، تونس، مراکش و موریتانی مورد پرسش قرار گرفتند. یافته‌های این نظر سنجی نشان می‌دهد که ۹۷ درصد مردم جهان عرب پس از ۷ اکتبر فشار روانی زیادی احساس می‌کنند و از دید آنها اکنون پس از سال‌ها مساله فلسطین بار دیگر به مهم‌ترین رویداد جهان بدل شده است.
آرمان فلسطین در طی سال‌های اخیر به دست فراموشی سپرده شده و رنج فلسطینیان به حاشیه رانده شده بود و در همین زمان کشورهایی نظیر امارات، بحرین و مراکش بدون درنظر گرفتن مساله فلسطین قدم در مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی نهادند؛ اما امروز در حین جنگ غزه و نسل‌کشی بی‌سابقه فلسطینیان توسط اسراییل بار دیگر احساسات مردمی، نمادهای آرمانی و صحنه‌های سخنرانی همگی به خدمت حمایت از مردم غزه درآمده‌اند.
همبستگی با فلسطین اکنون احساس غالب در میان مردم جهان عرب است و علیرغم تلاشی که از زمان ریاست‌جمهوری ترامپ برای تبدیل‌کردن اسراییل از دشمن به دوست کشورهای عربی صورت گرفت حالا از منظر افکار عمومی جهان عرب آمریکا دشمن شماره یک کشورهای عربی حتی پیش از اسراییل و مسئول حقیقی کشتار فلسطینیان به‌حساب می‌آید.
پس از دور جدید تنش‌ها میان اسراییل و فلسطین به نظر می‌رسد دیگر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بدون درنظرگرفتن مساله فلسطین و فراتر از آن شکل‌گیری کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی ممکن نیست. به عبارتی طوفان الاقصی سبب شد تا هزینه عادی‌سازی روابط با تل‌آویو حداقل در حال حاضر افزایش یابد.
علاوه بر اسراییل، دیدگاه مردم در جهان عرب نسبت به رویکردهای کشورهای منطقه نیز تغییراتی را شاهد بوده است؛ بر خلاف تصویر مثبتی که اردوغان در طی سال‌های اخیر از خود به‌جای گذاشته بود تا آنجا که حتی عملیات نظامی این کشور در شمال کشورهای سوریه و عراق نادیده انگاشته می‌شد اکنون احساسات منفی نسبت به دولت اردوغان در بین افکار عمومی جهان عرب در حال افزایش است و این در حالی است که رویکرد اردوغان پس از ۷ اکتبر به مذاق تل آویو نیز خوش نیامد.
در مقابل، علیرغم تلاش‌هایی که توسط رسانه‌های غربی برای تحت‌تأثیر قراردادن افکار عمومی جهان عرب صورت‌گرفته اکنون پس از گذشت چند ماه از عملیات طوفان الاقصی دیدگاه غالب نسبت به تهران به نحو مثبتی دگرگون شده و مردم ایران را حامی فلسطینیان تلقی می‌کنند.
از دیگر مولفه‌های مهمی که مورد پرسش قرار گرفته و پاسخ‌هایی جالب‌توجهی در برداشته است می‌توان به دیدگاه مردم نسبت به مشروعیت یا عدم مشروعیت عملیات طوفان الاقصی اشاره کرد؛ بیش از ۶۷ درصد مردم در جهان عرب عملیات مذکور را مشروع دانسته و معتقدند پس از محاصره ناعادلانه فلسطین و حملات مکرر تل‌آویو به مسجدالاقصی راهی جز رویکرد مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی باقی نمانده بود. به‌طور کلی تحول دیدگاه‌ها نسبت به حماس سیر در خور توجهی طی کرده است.
کامیابی حماس در نبرد مقبولیت
در سال‌های آغازین فعالیت حماس در فلسطین و پس از آنکه این جنبش در انتخابات پیروز شد نخستین موضعی که در عرصه جهانی نسبت به آن وجود داشت نه دشمنی بلکه چیزی شبیه بی‌تفاوتی بود. در حقیقت هیچ کشوری تصور نمی‌کرد حماس در طولانی‌مدت قادر به اداره غزه باشد، بر اساس پیش‌بینی بسیاری از کشورها، در همان ماه‌های اولیه آمریکا و اسراییل می‌توانستند برای همیشه حماس را از صحنه فلسطین محو کنند، اتفاقی که تا به امروز نیز رخ نداده است.
پس از آنکه مشاهده شد حذف حماس اقدامی سهل نخواهد بود تبلیغات بسیاری علیه رویکرد مسلحانه این گروه صورت گرفت و برای ترغیب افکار عمومی بر ضد این گروه خبرسازی تا آنجا پیش رفت که اقدامات حماس را تروریسم صریح توصیف کرده و وجود این گروه را تهدیدی علیه منافع مردم فلسطین معرفی کردند. در ادامه حتی بحران اقتصادی غزه که به دلیل محاصره ظالمانه این منطقه توسط اسراییل ایجاد شده بود نیز مصداقی دال بر بی‌کفایتی حماس به شمار آمد.
تاریخ ۷ اکتبر را می‌توان نقطه عطف مهمی در مواضع مردم در جهان عرب نسبت به حماس تلقی کرد؛ چندین نظرسنجی با هدف آنکه عدم مقبولیت حماس در بین مردم را ثابت کند توسط نهادهای مختلف آمریکایی و بریتانیایی صورت گرفت و هیچیک به اهداف خود دست نیافتند. مقبولیت حماس نه تنها در کرانه باختری و غزه بلکه در سر تاسر جهان عرب افزایش یافته و تنها در فلسطین حمایت از این جنبش بیش از سه برابر نسبت به سال گذشته تخمین زده می‌شود.
طی مدت‌زمان پس از عملیات طوفان الاقصی بیشتر رسانه‌های عربی-و در صدر آنها الجزیره- تمامی رویدادها را از نگاه فلسطین منتشر کرده‌اند. چنین رویکردی توانست تأثیر به سزایی بر افکار عمومی مردم در کشورهای عربی داشته باشد. پیش از آنکه نتیجه جنگ فلسطین مشخص شود حماس پیروز این جنگ در میدان مقبولیت مردمی است؛ اکنون مردم عملیات انجام شده توسط حماس را به منزله تنها رویکردی که در نهایت موجب نجات از زندانی خواهد شد که توسط رژیم صهیونیستی ایجاد شده ارزیابی می‌کنند.
هدی یوسفی؛ کارشناس مسائل غرب آسیا
منبع: مهر
